چکیده:
فروپاشی اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی خلایی را به وجود آورد که موجب درهم ریختگی نظام دو قطبی شد و دولت مردان آمریکا مدعی شدند که با کناره گیری یکی از دو ابرقدرت، رهبری نظام جهانی برعهده ایالات متحده آمریکا خواهد بود. آمریکا تلاش کرد با ایفای نقش اساسی در حل و فصل بحرانها و مناقشات بین المللی، از وضعیت موجود نهایت استفاده را برده و خود را به عنوان قدرت برتر به جهانیان معرفی کند. ۱۱سپتامبر ۲۰۰۱ فرصتی تاریخی برای دولت آمریکا به وجود آورد تا به نام «جنگ با تروریسم» این فرآیند را تسریع کند.
بازگشت ایالات متحده به خاورمیانه باطرح خاورمیانه بزرگ، گسترش شبکه پایگاهها و ائتلاف های نظامی، گسترش ناتوبه شرق، برنامه های به ظاهر خیرخواهانه درآفریقا، تاثیر برافکارعمومی جهانیان ازطرق گوناگون، اقدمات مختلف فرهنگی از ابزارهای ایالات متحده آمریکا در نوقلمروخواهی قرن بیست و یک است.
دراین پژوهش باروش توصیفی و تحلیلی پاسخ این سووال مدنظراست که تفاوت اساسی میان قلمروخواهی در قرون گذشته و نوقلمروخواهی درقرن بیست ویک چیست؟
نتیجه این بررسی نشان می دهد درپایان قرن بیست و آغازقرن بیست و یک تنها یک کشوریعنی آمریکا داعیه ابرقدرتی و تصاحب جهان را داشت. استفاده ازشیوه های نظامی و جنگ مانند آن چه درعراق و افغانستان رویداد، نشانگراین است که درقرن بیست و یک هنوزاستفاده از روش های سنتی قلمروخواهی و تصرف سرزمین رایج است. اما شیوه غالب قلمروخواهی اقتصادی وفرهنگی است که ازآن باعنوان جهانی شدن یادمی شود. البته پس از روی کارآمدن اوباما، استراتژی ایالات متحده امریکا تغییر کرد که اوباما آن را اعلام کرد
خلاصه ماشینی:
قلمروخواهي سنتي وقلمروخواهي مدرن ٢١ دکترزهرا پيشگاهي فرد* دانشيار دانشکده جغرافياي دانشگاه تهران نرگس قاسمي کارشناس ارشد جغرافياي سياسي چکيده فروپاشي اتحاد جماهير سوسياليستي شوروي خلائي را به وجود آورد که موجب درهم ريختگي نظام دو قطبي شد و دولت مردان آمريکا مدعي شدند که با کناره گيري يکي از دو ابرقدرت ، رهبري نظام جهاني برعهده ايالات متحده آمريکا خواهد بود.
به خصوص پس از فروپاشي نظام دو قطبي وطرح استراتژي نوين ايالات متحده مبني براين که در جهان تنها يک ابرقدرت وجود دارد که درراستاي منافع خود مي تواند به هر روشي حتي تهاجم و اشغال نظامي در قرن ٢١ دست بزند،هم چنين ظهور دولت هاي قلمروخواه جديدي که سهم خود را طلب مي کنند و يا مخالف قلمروخواهي يک جانبه آمريکا هستند،بررسي تعاملات اين کشورها که تاثيرات عميقي بر مردم ساير نقاط جهان به ويژه مناطق استراتژيک و ژئوپلتيکي که کشورمانيز جزء آن است ، بسيارمهم به نظر مي رسد.
اجراي برنامه هاي راديويي به زبان ملي و محلي ، ترجمه و انتشار کتاب هاي مورد نظر، ايجاد کتابخانه هاي عمومي ، تاسيس و اداره مطبوعات و نشريات ، کمک مالي به برنامه هاي فرهنگي ، آموزش زبان انگليسي ، برگزاري مهماني ها، انتشار مقالات و پوستر و پخش فيلم هاي ماهواره اي ،نيز از جمله روش هاي فرهنگي است که براي نفوذ در افکار و عقايد و رفتار مردم و مسئولان اجرايي کشورهاي مختلف جهان ، از سوي نظام سلطه به اجرا در مي آيد.