چکیده:
در ادبیات برنامه ریزی شهری، توسعه شهری غالبا از نگرش کالبدی-فضایی مورد بررسی قرار گرفته و الگوها و راهکارهای متعددی در این رابطه ارائه می گردد.در ایران با رشد فزاینده شهر ها در پی اصلاحات ارضی و تشدید مهاجرت های روستایی به کلان شهرها، سیاست های جدیدی برای ایجاد شهر های کوچک بوجود آمد که در شکلی از این سیاست، روستاهای بزرگ به شهرهای کوچک تبدیل شدند و الگوهای متفاوت فضایی و کالبدی را در نحوه رشد و توسعه خود به ارمغان آوردند،لذا در این تحقیق که یک تحقیق کاربردی است و هدف آن شناخت الگوی فیزیکی و نحوه گسترش روستا-شهرها با روش میدانی و مشاهده ای است محقق ابتدا با استخراج اطلاعات ساخت وساز شهری در دو زمان مختلف و تطبیق و توجیه آن روی زمین،نحوه تغییرات صورت گرفته را ثبت و با اندازه گیری متغییرهای پژوهش( جمعیت،مساحت ساخت و ساز شهری و وسعت شهر) در روش آنتروپی شانون و مدل هلدرن در طول دوره های مورد نظر، نحوه گرایش رشد فیزیکی شهر را از نظر قواره بررسی نموده است؛ نتایج این تحقیق در نمونه موردی که شهر جورقان یکی از شهرهای ناحیه میانی در کلان شهر همدان میباشد؛ نشان میدهد این شهر دارای یک رشد بی قواره و اسپرال بوده و در بی قواره گی شهری آن، رشد جمعیت تاثیر کمتری داشته و این شهر در روند رشد فیزیکی خود تمایل به گسترش پراکنده و حاشیه ای در امتداد راههای منتهی به دسترسی های برون شهری دارد.
خلاصه ماشینی:
در ايران با رشد فزاينده شهرها در پي اصلاحات ارضي و تشـديد مهـاجرت هـاي روسـتايي بـه کلان شهرها، سياست هاي جديدي براي ايجاد شهرهاي کوچک به وجود آمد که در شکلي از اين سياسـت ، روسـتاهاي بـزرگ بـه شهرهاي کوچک تبديل شدند و الگوهاي متفاوت فضايي و کالبدي را در نحوه رشد و توسعه خود به ارمغان آوردنـد، لـذا در ايـن تحقيق که يک تحقيق کاربردي است و هـدف آن شـناخت الگـوي فيزيکـي و نحـوه گسـترش روسـتا-شـهرها بـا روش ميـداني و مشاهده اي است محقق ابتدا با استخراج اطلاعات ساخت وساز شهري در دو زمان مختلف و تطبيـق و توجيـه آن روي زمـين ، نحـوه تغييرات صورت گرفته را ثبت و با اندازه گيري متغيرهاي پژوهش (جمعيت ، مساحت ساخت وسـاز شـهري وسـعت شـهر) در روش آنتروپي شانون و مدل هلدرن در طول دوره هاي موردنظر، نحوه گرايش رشد فيزيکي شـهر را از نظـر قـواره بررسـي نمـوده اسـت ؛ نتايج اين تحقيق در نمونه موردي که شهر جورقان يکي از شهرهاي ناحيه مياني در کلان شهر همدان مي باشـد؛ نشـان مـي دهـد ايـن شهر داراي يک رشد بي قواره و اسپرال بوده و در بي قوارگي شهري آن ، رشد جمعيت تأثير کمتري داشته و اين شهر در روند رشد فيزيکي خود تمايل به گسترش پراکنده و حاشيه اي در امتداد راه هاي منتهي به دسترسي هاي برون شهري دارد.