چکیده:
بین سکونتگاههای شهری وروستایی همواره جریانهای متعددی (جمعیت، کالا، سرمایه و...) برقرار میباشد. بر حسب ساختارهای کالبدی و اجتماعی- اقتصادی شکل دهنده به بستر کالبدی- فضایی هر نظام سکونتگاهی (منطقه، ناحیه، شهر و..) این جریانها میتواند یک سویه و بالعکس باشد. در همین چارچوب پژوهش حاضر ابتداء وضعیت پایداری بستر کالبدی- فضایی ناحیه ابهر به عنوان بستر جریانها را در سطح دهستانهای نمونه از طریق معیارهای کالبدی- محیطی، اجتماعی- فرهنگی و اقتصادی و با استفاده از مدل TOPSIS تعیین کرده، سپس نوع ودامنه جریانها بین روستاها و شهرهای ناحیه را در سطح روستاهای نمونه با تحلیل فضایی در GIS مورد بررسی قرار داده است. روش پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی و شیوه گرداوری اطلاعات به دو صورت کتابخانهای و میدانی (شامل مصاحبه و 21 پرسشنامه روستا و 300 خانوار) بوده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد تحت تاثیر ناپایداری بستر کالبدی- فضایی یک توسعه کریدوری (خطی در کنار محورهای ارتباطی اصلی) درناحیه ابهر اتفاق افتاده که موجب تمرکز امکانات، خدمات و جمعیت و فعالیت درچهار شهر ناحیه و تعدادی از روستاهای بزرگ شده است، به نحوی که تمامی جریانهای از سمت روستاها به سمت این کریدور و درمرحله اول متوجه شهر ابهرسپس به سمت شهر خرمدره، هیدج، صائین قلعه و روستاهای بزرگ (مستقردرکنار کریدور توسعه یافته ناحیه) معطوف میشود. با توجه آنچه گفته شد مهمترین اولویت راهبردی ناحیه باز بخش مراکز جمعیت، فعالیت وخدمات در ناحیه با توجه به پتانسیلهای کالبدی- محیطی، اجتماعی- نهادی، و اقتصادی درچارچوب سلسله مراتبی اندییشده شده میباشد.
خلاصه ماشینی:
در همين چارچوب پژوهش حاضر ابتداء وضعيت پايداري بستر کالبدي - فضايي ناحيه ابهر به عنوان بستر جريـان هـا را در سـطح دهستان هاي نمونه از طريق معيارهاي کالبدي - محيطي ، اجتماعي - فرهنگي و اقتصادي و با استفاده از مدل TOPSIS تعيين کرده ، سـپس نـوع ودامنه جريان ها بين روستاها و شهرهاي ناحيه را در سطح روستاهاي نمونه با تحليل فضايي در GIS مورد بررسي قرار داده است .
يافته هاي پژوهش نشان مي دهد تحت تأثير ناپايداري بستر کالبدي - فضايي يک توسعه کريدوري (خطي در کنار محورهاي ارتباطي اصلي ) درناحيه ابهر اتفاق افتاده که موجب تمرکز امکانات ، خدمات و جمعيت و فعاليت درچهار شهر ناحيه و تعدادي از روستاهاي بزرگ شده است ، به نحوي که تمامي جريان هاي از سمت روستاها به سمت اين کريدور و درمرحله اول متوجـه شـهر ابهرسـپس بـه سـمت شـهر خرمـدره ، هيدج ، صائين قلعه و روستاهاي بزرگ (مستقردرکنار کريدور توسعه يافته ناحيه ) معطوف مي شود.
درارتباط با بخش زمين ومسکن بيشترين سرمايه گذاري درسطح خود روستاهاي نمونـه مربـوط به شش روستا شامل : قروه ، نورين ، قلعه حسينيه ، فونش آباد، پيرسقا وعميد آباد مي باشد که علت ايـن امـر بـه دليـل وسعت وجمعيت اين روستاها و همچنين قرارگيري اين روستاها درکنارراه هاي اصلي وفاصله نسبتا نزديک به شهرها مهم ناحيه (ابهر وخرمدره ) مي باشد.
Landscape and management system of physical development planning of rural areas, [In Persian], Tehran: Housing Foundation of Islamic Revolution.