چکیده:
شهرها بهطور ذاتی با چالشهای پیچیده و گستردهای که به هم مرتبطاند، مواجه هستند. در این میان رشد شتابان شهرها متناسب با ظرفیت گسترش زیرساختهایشان نیست و فشار فزایندهای به زیرساختهای شهری تحمیل میکند. بعبارتی فراتر از ظرفیتها و قابلیتهای آنها است. بنابراین همواره آنها از پیامدهای نامطلوب رنج میبرند. ازاینرو نهادها و شیوههای مدیریت و حاکمیت قدیمی با جهان پیچیده و بهسرعت در حال تغییر در جامعه اطلاعاتی در تضاد هستند. یکی از مفاهیم جدید جهت مقابله با چالشهای کنونی شهرها در عرصه برنامهریزی شهری، توسعه شهر هوشمند است که قابلیتهای فیزیکی و مجازی را باهم یکپارچه میکند. هدف کلی این تحقیق تبیین ضرورتها و الزامات شهر تهران برای هوشمند شدن در ابعاد مختلف و همچنین ارائه راهبردها واقدامات مقتضی برای حرکت شهر تهران به سمت شهر هوشمند میباشد. روش پژوهش در این تحقیق توصیفی- تحلیلی میباشد. جهت انجام پژوهش از روش دلفی استفاده و نمونهگیری با استفاده از روش نمونهگیری گلوله برفی انجام شد. گردآوری دادههای پژوهش مبتنی بر روش اسنادی و پیمایشی میباشد. ابزارگردآوری اطلاعات در این تحقیق شامل یک پرسشنامه محقق ساخته با سوالات بسته (طیف پنج گزینهای لیکرت) میباشد که به صورت الکترونیکی تحت وب طراحی شد. نتایج این پژوهش نشان میدهد که کلیه ضرورتهایی که در دنیا شهرها را به سمت رهیافتهای هوشمند سوق داده است در تهران نیز مصداق دارد؛ بطوری که معیارهای شهرنشینی شتابان، سایر عوامل، انگیزه اقتصادی، اثرات زیست محیطی به ترتیب دارای اهمیت خیلی زیاد وتغییرات جمعیتشناختی دارای اهمیت زیاد برای حرکت شهر تهران به سمت هوشمندی میباشند. همچنین کلیه راهبردها و اقدامات مورد بررسی در این پژوهش از دیدگاه متخصصین (به ترتیتب تدوین و اجرای سیاستهای یکپارچه، قانونگذاری و چشم انداز یکپارچه) دارای اهمیت خیلی زیاد برای هوشمندسازی شهر تهران بودهاند.
خلاصه ماشینی:
نتايج اين پژوهش نشان ميدهد که کليه ضرورت هايي که در دنيا شهرها را به سمت رهيافت هاي هوشمند سوق داده است در تهران نيز مصداق دارد؛ بطوري که معيارهاي شهرنشيني شتابان ، ساير عوامل ، انگيزه اقتصادي، اثرات زيست محيطي به ترتيب داراي اهميت خيلي زياد وتغييرات جمعيت شناختي داراي اهميت زياد براي حرکت شهر تهران به سمت هوشمندي ميباشند.
تعريف مدل هاي کسب وکار جديد براي جذب شرکت ها به منظور رشد اقتصاد پايدار (٢٠١٢ ,Doobs et al) حکمروايي هوشمند فراهم کردن خدمات دولت الکترونيک شفاف و کارآمد (٢٠١٢ ,Chourabi) Source: Giffinger et al, 2008 (به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل ١- مدل مفهومي تحقيق (٢٠١٦,Source: Authors) معرفي محدوده مورد مطالعه شهر تهران به عنوان پايتخت کشور ايران و بزرگ ترين شهر کشور (با ٨٦٩٣٧٠٦ نفر جمعيت و ١٤/٧ درصد از جمعيت شهرنشين کشور در سال ٢٠١٦) و به عنوان بزرگ ترين قطب جاذب جمعيت در کشور و همچنين با توجه نقش فراملي آن از جايگاه خاصي در بين شهرهاي کشور برخوردار است (٢٠١٦,Statistical Center of Iran).
(به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل ٣- ميانگين زير معيارهاي شهرنشيني شتابان (Source: authors based on data derived from questionnaires) ب - اثرات شهرها بر محيط زيست (نگرانيهاي زيست محيطي ) مشکلات زيست محيطي و نياز به توسعه شهرهاي پايدارتر محور کانوني بسياري از پروژه هاي شهر هوشمند است (٢٠١١ ,Batagan)؛ به طوريکه شهرهاي هوشمند در اروپا عمدتا بر مسائل مربوط به انرژي و پايداري تمرکز کرده - اند (٢٠١٣,Meijer).