چکیده:
قرآن کتاب تربیت انسان است. از اینرو یکی از اصلیترین زمینههای پژوهش در قرآن، بررسی رویکرد تربیتی آن است. از آنجا که شیوه بیان آموزههای تربیتی، در اثرپذیری مخاطب نقش اساسی دارد، قرآن کریم شیوههای متنوع بیانی را به کار بسته است. در این پژوهش با روش تحلیلی توصیفی شاخصترین آموزه های تربیتی به شیوه استدلالی استخراج شده است. تعالیم تربیتی قرآن ضمن توجه به عقل و منطق مخاطب، انواع استدلال شامل قیاس، استقراء و تمثیل را به کار بسته است. به علاوه در مواردی جنبه استدلالی این آیات، قویتر از سایر زمینههای آن میباشد. شیوه بیان آیات تربیتی نیز، کاملاً متناسب با رهنمودهای تربیتی آن است. بنابراین میان روشهای تربیتی قرآن و شیوههای بیان آن، تناسب و هماهنگی قابلتوجهی وجود دارد. آیات تربیتی قرآن علاوه بر معرفت بخشی ٬جنبه انگیزشی و تحریکی داشته و انسان را به سمت کمال مطلوب هدایت نموده است . واژگان کلیدی: آموزههای تربیتی قرآن، شیوههای بیانی، آیات استدلالی
Abstract The Koran is the book of human education. Therefore, one of the main areas of research in the Qur'an is to study its educational approach. Since the teaching style of the teachings plays an essential role in the effectiveness of the audience, the Holy Qur'an employs various modes of expression. The most prominent of these is the use of reasoning techniques. The educational teachings of the Quran, while addressing the intellect and logic of the audience, employ a variety of arguments including analogy, induction, and allegory. Moreover, in some cases the reasoning aspect of these verses is stronger than the other contexts. The way the educational verses are expressed is also fully in line with its educational guidelines. Therefore, there is considerable balance between the educational methods of the Qur'an and its modes of expression. Keywords: Quranic educational teachings, expressive practices, reasoning verseslegory. Moreover, in some cases the reasoning aspect of these verses is stronger than the other contexts. The way the educational verses are expressed is also fully in line with its educational guidelines. Therefore, there is considerable balance between the educational methods of the Qur'an and its modes of expression. Keywords: Quranic educational teachings, expressive practices, reason Keywords: Quranic educational teachings, expressive practices, reasoning verses
خلاصه ماشینی:
به این منظور، اگرچه تلاشهای درخور توجهی صورت گرفته و آثار پرباری تدوینشده است؛ اما بیشتر آنها، یا تخصصی و علمی نیست و یا بر پایهی آموزههای اسلامی بنا نشده است و هنوز تعلیم و تربیت اسلامی، در ابتدای راه پر فراز و نشیب خویش است و این میطلبد که پژوهشگران متعهد همت کنند و نظام تربیتی اسلام را بهگونهای بهسامان و درخور تقدیر عرضه نمایند؛ زیرا هیچیک از این آثار، آیات تربیتی را از حیث شیوههای بیان بررسی نکردهاند.
هنگامیکه فردی میخواهد بپذیرد که آگاهانه و با دست خود، عملی را بر اعضا و جوارح خویش تحمیل کند، معمولاً با دشواری همراه است و احتمال دارد که متربی از آن سرباز زند؛ اما درصورتیکه حداقل یک علت برای این عمل اجباری داشته باشد، با رضایت درونی آن را انجام میدهد و به پذیرش آن گردن مینهد؛ بهعنوانمثال در آیهای میفرماید: «اى كسانى كه ايمان آوردهايد!
این روش از اختصاصات شرایع الهی است که پارهای از دستورالعملهای اساسی را که به کار بستن آنها برای تربیت انسان ضروری است، بهعنوان فریضه قرار داده است.
در آیات مربوط به این روش تربیتی نیز بیشتر به صفات خداوند استناد شده است.
در این دسته آیات نیز مسئلهی تکلیف در حد وسع و مجازات به قدر خطا بهعنوان یکی از افعال پسندیدهی الهی مطرحشده است و به همان منظور، از انسان خواستهشده که او نیز چنین ملاحظاتی را در روش تربیتی خود پیش گیرد.