چکیده:
تجارت بینالمللی عبارت است از روابط تجاری یعنی صادرات و واردات کالاها و خدمات بین کشورهای مختلف جهان. بیشتر اقتصاددانان معتقدند که تجارت، موتور رشد و توسعه در جوامع امروزی است. عوامل بسیاری تجارت بینالملل را تحت تاثیر قرار میدهند از جمله راهبردهای اقتصادی کشورها(راهبرد جانشینی واردات (راهبرد دروننگر) و راهبرد توسعه صادرات(راهبرد بروننگر))، مقررات سازمانهای بینالمللی و نیز شرایط سیاسی بینالمللی. در این میان یکی از مدلهایی که رابطه نزدیکی با تجارت بینالمللی دارد ایجاد مناطق آزاد است. با توجه به اینکه اهداف اولیه ایجاد مناطق آزاد عبارتاند از؛ توسعه صادرات و تنوع بخشیدن به آن، ایجاد فرصتهای شغلی، کسب درآمد ارزی، جذب سرمایههای داخلی و خارجی، انتقال تکنولوژی پیشرفته، برقراری ارتباط سیستماتیک میان اقتصاد ملّی و اقتصاد جهانی. هدف اصلی این مقاله ارزیابی تاثیر مناطق آزاد بر تجارت بینالمللی است. سوال اصلی مقاله این است که آیا عملکرد مناطق آزاد تجاری به طور کلی و نیز منطقه آزاد تجاری کیش در تجارت بینالمللی کشورمان مثبت بوده است؟ نتایج این تحقیق نشان میدهد که در مجموع منطقه آزاد کیش بهرغم داشتن زمینهها و توان بالقوه برای توسعه و پیشرفت به دلیل ضعف امکانات و تاسیسات زیربنایی، عدم منابع تامین درآمدها، عدم ثبات سیاسی، عدم جذب سرمایهگذاران داخلی و خارجی، عدم جایگاه تعریف شده در برنامههای کلان و راهبردهای توسعه اقتصادی کشور، نتوانسته است تاثیر مثبتی بر تجارت بینالمللی داشته باشد. این تحقیق یک تحقیق کاربردی و روش آن نیز اسنادی است. با عنایت به قدمت کوتاه ایجاد مناطق آزاد تجاری در جهان مطالعات نظری گستردهای در این زمینه وجود ندارد. لذا بخش قابل توجهی از مبانی نظری و روششناسی تحقیق از مقالات لاتین و آمار و اطلاعات مورد نیاز منطقه آزاد کیش نیز از طریق اطلاعات کتابخانهای و دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد تهیه گردیده است.
خلاصه ماشینی:
سؤال اصلي مقاله اين است که آيا عملکرد مناطق آزاد تجاري به طور کلي و نيز منطقه آزاد تجاري کيش در تجارت بين المللي کشورمان مثبت بوده است ؟ نتايج اين تحقيق نشان مي دهد که در مجموع منطقه آزاد کيش به رغم داشتن زمينه ها و توان بالقوه براي توسعه و پيشرفت به دليل ضعف امکانات و تأسيسات زيربنايي ، عدم منابع تأمين درآمدها، عدم ثبات سياسي ، عدم جذب سرمايه گذاران داخلي و خارجي ، عدم جايگاه تعريف شده در برنامه هاي کلان و راهبردهاي توسعه اقتصادي کشور، نتوانسته است تأثير مثبتي بر تجارت بين المللي داشته باشد.
p:٢٠٠٠ ,Hveem) از نظر اقتصادي شواهد تجربي اي وجود دارد که نشان مي دهد اقتصاد جهاني به طـور فزاينـده منطقـه اي شـده اسـت : تجربه دهه ١٩٩٠ ميلادي از افزايش تراکم جريان تجارت منطقه اي (تجارت درون منطقـه اي ) حکايـت دارد، بـه ايـن معني درصد صادرات و واردات کشورها از ديگر کشورهاي درون منطقه افزايش يافتـه اسـت ,Tussie and Woods (٦٨ .
World Trade Organization تجربه تأسيس مناطق آزاد در قاره آسيا نشان داده است که ايجاد اين منـاطق در کشـورهايي داراي فضـاي سياسـي ـ اجتماعي ، فرهنگي و اقتصادي و مقيد به رعايت تشـريفات زائـد گمرکـي ، ارزي ، اداري و سـاير ضـوابط و مقـررات دست و پاگير حداقل به عنوان ابزار آزمايشي توانسته براي توجيه رفع موانع ضد توسعه اي به کار گرفته شده و دانـش و مهارت هاي جديد قابل توجهي از طريق مناطق آزاد کسب شود.