چکیده:
توسعه فیزیکی شهرها و به دنبال آن تغییر کاربرها یکی از واقعیتهای رشد شهرنشینی در جوامع کنونی است. یا توجه به این مساله مقاله حاضر به بررسی و ارزیابی تغییر کاربری اراضی شهر قائمشهر پرداخته است. سوال اصلی مقاله این است که توسعه فیزیکی و تغییر کاربری اراضی قائمشهر دارای چه ابعاد و دامنهای بوده است؟ مساله تغییر کاربرهای این شهر در قالب مواردی مانند؛ کاربری مسکونی، کاربری تجاری، کاربری آموزشی، کاربری آموزش عالی، کاربری بهداشتی- درمانی، کاربری ورزشی، کاربری پارک و فضای سبز، کاربری فرهنگی و مذهبی، کاربری اداری- انتظامی، کاربری تاسیسات و تجهیزات شهری،کاربری جهانگردی،کاربری کارگاهی و صنعتی،کاربری حمل و نقل و انبار و کاربری نظامی بررسی شده است. جهت بررسی بررسی و ارزیابی تغییر کاربری اراضی شهر قائمشهر از تکنیکهای سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) و (RS)، تصاویر ماهوارههای TM سال 1990 میلادی و ETM سال 2010 میلادی استفاده شده است. مهمترین نتایج مقاله عبارتاند از؛ مساحت شهر یا به عبارتی مناطق مسکونی در سال 2010 یک روند افزایشی را نشان میدهد که این خود متاثر از عوامل متعددی بوده است. شبکه راههای ارتباطی نیز به تناسب افزایش مساحت شهر، افزایش داشته است که در واقع این امر طبیعی به نظر میرسد؛ اما مساحت جنگلها در سال 2010 میلادی دارای کاهش چشمگیر بوده است که میتواند ناشی از گسترش محدوده شهر و به زیرساخت و ساز رفتن آن باشد مساحت شالیزارها و باغات در طی این مقطع زمانی افزایش را نشان میدهد ولی این مسئله در مورد منابع آبی و رودخانهها با کاهش نسبتا چشمگیر همراه بوده است.
خلاصه ماشینی:
بررسي و ارزيابي تغيير کاربري اراضي شهر قائمشهر با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافيايي و تصاوير ماهواره اي 1 مهدي مديري دانشيار جغرافيا و برنامه ريزي شهري ، دانشگاه صنعتي مالک اشتر، تهران ، ايران تاريخ دريافت مقاله : ١٣٩٥/١١/٠٣ تاريخ پذيرش مقاله : ١٣٩٦/٠٢/٠٧ چکيده توسعه فيزيکي شهرها و به دنبال آن تغيير کاربرها يکي از واقعيت هاي رشد شهرنشيني در جوامع کنوني اسـت .
سـؤال اصـلي مقالـه ايـن اسـت کـه توسـعه فيزيکي و تغيير کاربري اراضي قائم شهر داراي چه ابعاد و دامنه اي بوده است ؟ مساله تغييـر کاربرهـاي ايـن شـهر در قالـب مـواردي مانند؛ کاربري مسکوني ، کاربري تجاري ، کاربري آموزشي ، کاربري آموزش عالي ، کاربري بهداشتي - درماني ، کاربري ورزشي ، کاربري پارک و فضاي سبز، کاربري فرهنگي و مذهبي ، کاربري اداري - انتظامي ، کاربري تأسيسات و تجهيزات شهري ، کاربري جهانگردي ، کاربري کارگاهي و صنعتي ، کاربري حمل و نقل و انبار و کاربري نظامي بررسي شده است .
علامـت مثبت ضريب همبستگي نشان دهنده وجود رابطه مثبت ميان اندازه شهر و سهم کاربري مسکوني در طرح هـاي جـامع شهري نمونه است .
با اين حال ، بين اندازه شهر قائم شهر و سهم اين کاربري ، همبستگي معناداري وجـود ندارد (ضريب همبستگي ١٤١- علامت منفي )، نشان دهنده اين است که با افزايش اندازه شهرها، سـهم کـاربري هـاي بهداشتي - درماني کاهش يافته است .
در ارتباط با سرانه کاربري تأسيسات و تجهيزات شهري و اندازه شهر قائم شهر رابطه معني دار و از نظر آماري ، منطقي ، ميان دو متغير فوق وجود ندارد؛ به طوري که ضريب همبستگي آن ها ٠/٠٤٤ است .