چکیده:
میرزا تقی خان امیرکبیر، صدراعظم نامدار ناصرالدین شاه قاجار، را به ویژگی هایی چند در تاریخ ایران شناخته اند. یکی از آن ویژگی ها، سرکوب شورش های پیروان سیّد علی محمّد باب و سرانجام
دستورش بر اعدام اوست. در این نوشته، ابتدا، نگاهی گذرا بر نکات یادشده به دست داده شده و سپس، برخی توصیفهای واقعی ازلیان و بهائیان همراه با برخی توصیفهای ظاهری و نهان نگارانۀ ازلیان در ستایش او مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته اند.
Mirza Taghi Khan Amir Kabir, the well-known chancellor of Nasser Al-Din Shah Qajar,
is identified with several features in the Iranian history. One of these features is suppressing
the uprisings of followers of Ali Mohammad Bab and finally his order for his execution.
This article gives a brief overview of these points and then examines and analyzes
some of the actual descriptions of the Azal is and the Baha is, along with some outward
and esoteric descriptions of Azal is in his praise.
خلاصه ماشینی:
(مجموعۀ اسناد علی روحی) (به تصوير صفحه مراجعه شود)سند شمارۀ 1 صفحۀ پایانی رسالۀ مجمل بدیع در وقایع ظهور منیع (نوشتۀ میرزا یحیی صبح ازل) (کتابخانۀ دانشگاه کیمبریج، مجموعۀ اسناد ادوارد براون، ش F66*(15)) صبح ازل، در این صفحه (سطرهای 1 و 2)، با شدت تمام به میرزا تقیخان امیرکبیر تاخته و او را در عذاب ابدی خداوند گفته است.
(به تصوير صفحه مراجعه شود)تصویر شمارۀ 5 میرزا آقاخان کرمانی و شیخ احمد روحی (دو داماد میرزا یحیی صبح ازل و نویسندگان کتاب هشت بهشت) این دو فعال ازلی ضد قاجار دربارۀ میرزا تقیخان امیرکبیر نوشتهاند که «آن صدراعظم نانجیب، بهواسطۀ قساوت ذاتی و خبث فطری که داشت، حکم کرد تا آن مرکز عالم وجود را در میدان مشهور به صاحبالزمان از دار آویخته، مصلوب و بهواسطۀ فوج کلدانی تیرباران نمودند.
وی در بخش مربوط به برادر خود، به مسافرت از اصفهان به تهران و دیدار با او برای آگاهی از هویت مجموعۀ نوشتههایی از میرزا یحیی صبح ازل خطاب به شخصی با پاینام «اسم الله النجی» پرداخته و از کتاب «آئین در ایران» نیز یاد کرده است: (به تصوير صفحه مراجعه شود)سند شمارۀ 14 بخشی از رسالۀ حدیث نفس (نوشتۀ قمرتاج دولتآبادی) دربارۀ 12 تن بابیان واقعی، از جمله حاج میرزا یحیی دولتآبادی ...
(به تصوير صفحه مراجعه شود) سند شمارۀ 18 یادداشت علی روحی (تصویر شمارۀ 12) دربارۀ چگونگی انتقال اسناد میرزا یحیی صبح ازل از قبرس به تهران از سوی قمرتاج و فخرتاج دولتآبادی (کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران، ش 10783) محمّدصادق ابراهیمی که در مقام شهید بیان، جانشین حاج میرزا یحیی دولتآبادی بود، سرانجام در شهریور سال 1342 ش.