چکیده:
از میان رویکردهای گوناگون در بررسی مسئله صلح و جنگ در سنت علوی، رویکرد الاهیاتی اهمیت خاصی دارد. در این مقاله ضمن استناد به مدارک و منابع تاریخی میکوشیم با نگاهی تحلیلی، مبانی و ریشههای الاهیاتی این مسئله را در سنت امام علی (ع) بکاویم. بنا بر نتایج این تحقیق، مهمترین مبانی الاهیاتی صلح و جنگ در سنت علوی عبارتاند از: رحمت الاهی، شناساندن توحید، تقابل حق و باطل، تقابل هدایت و ضلالت، دفاع از آموزههای اسلام و سنت نبوی و فرمان الاهی مبنی بر مقابله با پیمانشکنان. نتیجه کلی این اصول، نوعی صلحگرایی (تقدم صلح بر جنگ) و اختصاص تجویز جنگ به مواقع اضطرار در سنت علوی است.
Among different approaches toward investigating peace and war in Alavi Tradition (including social, historical, legal and jurisprudential approaches), the theological approach has a critical importance. The current research has adopted an analytical view and relied on historical documents and sources to investigate the theological roots and foundations of peace and war in Alavi tradition. The findings revealed that most important theological foundations of peace and war in this tradition are divine mercy, introducing monotheism, contrast between truth and false (right and wrong), contrast between guidance and deviation and defending Islamic doctrines, prophetic tradition and divine order based upon confronting the reneger. It is concluded that these principles show the priority of peace over war in Alavi tradition, where war is only permitted only under necessity.
خلاصه ماشینی:
بنا بر نتايج اين تحقيق ، مهم ترين مباني الاهياتي صلح و جنگ در سنت علوي عبارت اند از: رحمت الاهي، شناساندن توحيد، تقابل حق و باطل ، تقابل هدايت و ضلالت ، دفاع از آموزه هاي اسلام و سنت نبوي و فرمان الاهي مبني بر مقابله با پيمان شکنان .
قرآن و سنت نبوي بارها درباره اين موضوع سخن گفته اند، اما پس از رحلت پيامبر با توجه به حوادث صدر اسلام و بروز اقسام کج روي ها در ميان خود مسلمانان ، بررسي ماهيت گفتار و رفتار امام علي (ع ) به عنوان جانشين مؤيد رسول خدا (ص ) در مواجهه با اين موضوع ميتواند ميزان مناسب و الگوي کاملي براي اتخاذ رويکرد به صلح يا جنگ باشد.
پرسش اصلي اين است که : اين اصول کدام اند و طبق آن ، چه نتيجه اي درباره نسبت صلح و جنگ ميتوان گرفت ؟ حاصل اين تحقيق آن است که اصولي همچون رحمت الاهي، شناساندن توحيد، تقابل حق و باطل ، تقابل هدايت و ضلالت ، دفاع از آموزه هاي اسلام و سنت نبوي و فرمان الاهي مبنـي بـر مقابله با پيمان شکنان ، از مباني الاهياتي صلح و جنگ در سـنت علـوي اسـت .
در بياني بسيار شگفت انگيز از حضرت علي (ع ) تمام مهربانيها از بدو عالم خلقت تا پايان آن ، يک واحد از رحمت الاهي شمرده شده و ٩٩ واحد ديگر به روز قيامت اختصاص دارد (فيض کاشاني، ١٣٧١: ٣٣٥؛ مجلسي، ١٤٠٣، ج ٨: ٢٩؛ التفسير المنسوب الي الامام العسکري، ١٤٠٩: ٣٨).