چکیده:
بر اثر وقوع جنگ های خونین ، محاکم کیفری بین المللی به اقتضای شرایط زمانی متفاوت تشکیل شدند. هدف از تشکیل محاکم کیفری بین المللی تعقیب و محاکمه ی عاملان جنایات بین المللی و در نهایت ایجاد صلح و امنیت و نظم بین المللی بود. با بررسی سیر تحولی تاریخی این نکته واضح و مبرهن میشود که ایده تشکیل یک دادگاه کیفری بین المللی تقریبا یکصد سال است که وجود داشته و حتی این ایده تشکیل دیوان بین المللی کیفری در پایان جنگ جهانی اول مطرح شده است ولی متاسفانه به دلیل جهت گیری های سیاسی و نبود ضمانت اجرای بین المللی و گاها وجود اختلاف بین سران دولت ها این ایده ی جهانی هرگز عملی نگردید. تا هنگامی که جنگی از پی جنگی دیگر پدید آمد و جنگ جهانی دوم به وقوع پیوست و جهان بار دیگر شاهد جنایاتی در مقیاس و فاجعه ای وخیم تر از جنگ جهانی نخست رو به رو گردید و متعاقب آن جامعه جهانی به این وفاق رسید که برای نخستین مرتبه در فضای بین الملل ، دادگاهی جهانی تشکیل دهد و به دنبال این امر دادگاه جهانی نورنبرگ و دادگاه نظامی بین المللی توکیو به منظور احقاق حق هزاران انسان بی گناه لطمه دیده از فاجعه جنگ و جنایات فجیع ناشی از آن شکل گرفت . مطمئناً تشکیل این دادگاه جهانی گامی بلند به سوی نقشی تعیین کننده در تضمین امنیت بشری برداشت.
خلاصه ماشینی:
دادگاه نظامي بين المللـي نـورنبرگ ، جنايات بين المللي را چنين تعريف کرد: (جنايت بين المللي رفتاري است کـه بـه عنـوان يک عمل مجرمانه ، مورد تأييد جهانيان بوده و چنان مسئله حادي محسوب مي شـود کـه مورد اهتمام جامعه بين المللي است و به دلايل معتبري چند، رسـيدگي بـه آن نبايـد در صلاحيت انحصاري دولتي قرار گيرد که در شرايط عادي از اين حق برخـوردار اسـت ) (کريانگ ساک و کيتي شيايزري،١٣٩٣: ٣) پس از جنگ جهـاني اول تـا جنـگ جهـاني دوم تلاش تمامي دولت ها ايجاد و سازمان دهي يک دادگاه کيفـري بـين المللـي بـود.
با بررسي اين دادگاه هـا، ايـن سـؤال بـه ذهـن خطور مي کند که آيا واقعاً اين دادگاه هاي نظامي بين المللي و تشکيل آن ها کـه از طـرف قدرت هاي پيروز جنگ بوده است ، محاکمه سران کشورهاي شکسـت خـورده واقعـاً بـر اساس انصاف و عدالت بوده است ؟ آيا حقيقتـاً منطبـق بـر اصـول انصـاف و عـدالت و موازين حقوقي و عدالت جهاني صورت گرفته است يا خير؟ سؤال ديگري که به ذهـن متبادر مي شود اين نکته است که چرا و بر چه مبنايي اين دادگاه را کشورهاي بـيطـرف در جنگ و يا يک سازمان بين المللي مردم نهاد بيطرف در جنگ تشـکيل ندادنـد؟ البتـه لازم به ذکر است که در ارتباط با سؤال آخر، نيروهاي متفقـين بـراي آن پاسـخي ارائـه دادند و جواب آن ها اين بود که : قرارداد ١٩٤٥ لندن ، که به نام و نشـان (منشـور دادگـاه بين المللي نورنبرگ ) معروف و شناخته شده بود، يک قرارداد ماهيتـاً بـين المللـي قلمـداد مي شد، که مي توان اذعان داشت که همه کشورهاي بيطرف و متفق مي توانسـتند بـه آن ملحق شوند و حتي تا زمان تشکيل دادگاه نيز ١٩ کشور به آن پيوسـتند.