چکیده:
قاعده لاضرر یکی از قواعد مهم و پر کاربرد فقهی به ویژه در بحث نکاح و طلاق می باشد. با بررسی قوانین
حاضر می توان گفت که بسیاری از قوانین موضوعه کنونی متاثر از قاعده لاضرر می باشند، برخی از این
قواعد نیز از فلسفه مرتبط با قاعده لاضرر تاثیر گرفته اند. براساس قاعده لاضرر، روابط زوجین مبتنی بر نفی
ضرر است به این معنا که چنانچه وضع قانون یا اجرای قاعدهای منجر به ایراد ضرر به یکی از زوجین
گردد، قاعده لاضرر جاری و در نتیجه آن، حکم اولیه نفی و حکم دیگری که مانع اضرار است، جایگزین
می شود. چنانچه وضع قانون و یا اجرای قاعده مرتبط با نکاح و یا طلاق منجر به ایراد ضرر به یکی از
زوجین می گردد. قاعده لاضرر در باب نکاح نیز در مسائلی مانند ولایت، مهریه، نفقه، عزل مورد بررسی
قرار گرفته و در برخی موارد این قاعده جاری می باشد.همچنین قاعده لاضرر در جریان طلاق نیز جاری
می شود مانند زمانی که مرد نفقه همسرش را نمیدهد و از ادای حقوق زن و ایفای تکالیفش امتناع می کند،در چنین مواردی حکم اولیه که انحصار حق طلاق در ید مرد و اختیار او در طلاق دادن زوجه می باشد از
او گرفته می شد، در چنین مواردی حاکم مرد را وادار به طلاق زوجه می نماید.
خلاصه ماشینی:
همچنين قاعده لاضرر در جريان طلاق نيز جاري ميشود مانند زماني که مرد نفقه همسرش را نميدهد و از اداي حقوق زن و ايفاي تکاليفش امتناع ميکند، در چنين مواردي حکم اوليه که انحصار حق طلاق در يد مرد و اختيار او در طلاق دادن زوجه ميباشد از او گرفته ميشد، در چنين مواردي حاکم مرد را وادار به طلاق زوجه مي نمايد.
در بررسي قاعده لاضرر در نکاح موقت ، قبلا در مورد ارث بري زوجه دائم و موقت در بحث تعارض ضررها اشاره کرديم و به طور کلي مباحث زيادي پيرامون آثار نکاح موقت در کتب ، مقالات و حتي جرايد و اذهان عمومي بيان شده است و در اين پايان نامه به جهت تکراري بودن ، از آن اجتناب ميشود؛ ولي به اين نکته مهم در قالب استفتاء جديد، ناگزير اشاره ميشود تا در اين بخش نيز مطلب جديدي در باب قاعده لاضرر ارائه گردد: ١- عقيله جمال زاده و سيدابوالقاسم نقيبي، «نکاح فضولي صغيرين و آثار و احکام مترتب بر آن از منظر فقهاي اماميه ،» مجله فقه و حقوق خانواده ، ش .
موارد خاص همانطور که گفته شد اين موارد به طور مشخص و تحت عنوان مواد خاصي از قانون مدني مطرح شده است و براي هر کدام نيز سابقه فقهي وجود دارد و فقهاء با ذکر اين موارد، به حاکم شرع اجازه داده اند که در صورت عدم اطاعت شوهر در مورد طلاق دادن و رها ساختن زوجه ، خود آنها، زوجه را مطلقه نمايند.