چکیده:
معماری و طراحی لباس از جمله هنرهای کاربردی هستند که میتوان بیشترین تشابه را در مبانی نظری، عملکرد و زیباشناسی آنها شاهد بود. داشتن سرپناه و پوشش بخشی از نیازهای اولیه و اساسی انسان است و از این روست که این هنرهای کاربردی قدمتی بسیار دیرینه دارند. در آغاز پوشاک و معماری همچون پوست دوم و سوم برای بدن انسان، تنها جنبه ی حفاظتی و امنیتی داشتند و او را در مقابل عوامل جوی و طبیعی مصون نگه میداشتند. اما با گذشت زمان و رشد قابلیت های انسان و توسعهی تعامالت و ارتباطات اجتماعیش و شکل گیری منش های اعتقادی و دینی در جوامع گوناگون، بناها و تن پوشها با بسط و گسترش حیطه ی کارکردی شان، عالوه بر جنبه ی حفاظتی، دارای نقشی نمادین و فرهنگی شدند، به طوری که توانستند با ویژگی های شکلی و محتوایی خود، نگرش ها و رویکردهای هستی شناسی و اعتقادی افراد و جوامع را به نمایش گذارند. در این مقاله با استفاده از شیوهی توصیفی-تحلیلی سعی شده است جایگاه فرهنگ به عنوان عامل تعیین کننده در شکل گیری معماری و پوشاک تبیین شود و در ادامه به عنوان شاهد، تاثیرات عوامل فرهنگی بر بناها و تن پوشهای دوره ی صفویه به صورت تطبیقی مورد بررسی قرار گرفته است.
خلاصه ماشینی:
در این مقاله با استفاده از شیوهی توصیفی-تحلیلی سعی شده است جایگاه فرهنگ به عنوان عامل تعیین کننده در شکلگیری معماری و پوشاک تبیین شود و در ادامه به عنوان شاهد، تأثیرات عوامل فرهنگی بر بناها و تنپوشهای دورهی صفویّه به صورت تطبیقی مورد بررسی قرار گرفته است.
برای این منظور ابتدا مفهوم فرهنگ و تأثیر آن بر معماری و پوشاک مورد بررسی قرار گرفته و در ادامه چگونگی این تأثیرات در دوره صفویّه به صورت تطبیقی تحلیل شده است.
نگاهی اجمالی به تحوّلات دوران صفوی (کریمیان ، جایز, 1386) {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} یافتهها حاکی از آن است که در دوره صفویّه تحت تأثیر راههای ارتباطی با اروپا: از جمله آمدن هیأتهای سیاسی و تجاری اتریش به ایران و انتشار سفرنامههای سیاحان در اروپا، مضامین هنری به ویژه هنر معماری ایران به اروپا منتقل شد و تحت تأثیر این مضامین معماری، برخی از معماران اتریشی عماراتی مانند کاخ شونبرون، کاخ بلودر، کاخ کلسهایم و کلیسای سنت کارل را متأثر از معماری اصفهان در اتریش ساختند (جوادی، 1395).
به تصویر صفحه مراجعه شود شکل2 -مدرسه مادر شاه اصفهان 6-1- تزیینات معماری در دوره صفویّه به علّت جایگزین شدن کاشی هفترنگ به جای معرق و از آنجا که این نوع کاشیکاری آسانتر و سریعتر از معرق کاری بوده و امکان هرگونه نقشپردازی داشته، بنابراین تزیینات داخل و خارج بناها در اینجا با کاشی هفترنگ صورت گرفته و به تدریج، معرق کاری زیبا و ظریف جای خود را به افراط در کاشی کاری هفترنگ داده است.