چکیده:
پژوهش حاضر مفهومپردازی نیروهای ذهنی انسان در مرزباننامه را بررسی کرده است. این بررسی به روش توصیفی- تحلیلی و بهصورت کتابخانهای انجام شده است. بر اساس یافتههای پژوهش، در مرزباننامه مفهومسازی نیروهای ذهنی بهطور عمده بر بنیاد حوزههای مبدأ انسان، شیء و ماده، پدیدههای طبیعی، ظرف و حیوان انجام پذیرفته است؛ همچنین از (58) استعارۀ مورد بررسی، بیشترین استعاره در حوزۀ مبدأ انسان بوده است. چنین مینماید که شناختهشدهبودن اعتبار و اهمّیت انسان، سبب شده که از رهگذر انتقال ویژگیها و خصوصیات انسانی به نیروهای ذهنی، بر نقش این نیروها بهمثابۀ عناصر مهمّی تأکید ویژه شود؛ همچنین در همۀ موارد، نگاشت از ساختار عینی به ساختار ذهنی صورت پذیرفته است و بدین روش ویژگیها و خصوصیات حوزۀ مفهومی عینی بهمثابۀ حوزۀ مبدأ قرار گرفته و شناخت از حوزۀ مفهومی ذهنی و انتزاعی حاصل شده است.
This research is an attempt to study the conceptualization of mental forces of human in Marzban-name. The present research is descriptive-analytic and is conducted via bibliographical methodology. Based upon the findings, the conceptualization of the mental forces fundamentally centers on the source domains of “human”, “substance”, “natural phenomenon”, “container” and “animal” in this text. In addition, out of 58 metaphors found, human-based metaphors had the highest frequency. It seems that the recognition of human validity and significance has led to a special emphasis on the role of these factors as important elements through the transfer of human characteristics to the mental forces. The mapping takes place from objective structure to the mental one. In this regard, the features of the objective conceptual domains are considered as the source domain and the mental and abstract conceptual domains are recognized as the result.
خلاصه ماشینی:
بر اساس یافته های پژوهش ، در مرزبان نامه مفهوم سازی نیروهای ذهنی به طـور عمـده بـر بنیـاد حوزه های مبدأ انسان ، شیء و ماده ، پدیده های طبیعی، ظرف و حیوان انجام پذیرفته است ؛ همچنـین از (٥٨) اسـتعارٔە مـورد بررسـی، بیشترین استعاره در حوزٔە مبدأ انسان بوده است .
پژوهش حاضر چگونگی مفهوم سازی نیروهای ذهنی در کتاب مرزبـان نامـه را در چـارچوب نظریـۀ معاصر استعاره ١ یا استعارٔە مفهومی ٢ بررسی کرده و برپایۀ سه پرسش شکل گرفتـه اسـت : مفهـوم سـازی نیروهای ذهنی انسان در مرزبان نامه چگونه انجام شده است ؛ به عبارتی، نیروهای ذهنی در مرزبـان نامـه بـا کدام حوزه های مبدأ بازنمایی شده اند و دیگـر، کـدام حـوزٔە مبـدأ از کـاربرد بیشـتری در مفهـوم سـازی نیروهای ذهنی در مرزبان نامه برخوردار بوده است .
این نیروهای ذهنی در ایـن مـتن بـه طـور عمـده بـا بهـره گیـری از مفـاهیم عینـی مفهوم پردازی شده اند و در بازنمایی آن ها از حوزه های مبـدأ گونـاگون کـه ملمـوس و فیزیکـی هسـتند، یاری گرفته شده است .
(وراوینی، ١٣٨٤: ٢٣) در جمله های (١) تا (١٠)، از حوزٔە مبدأ انسان برای مفهوم سـازی نیروهـای ذهنـی بهـره بـرده شـده است .
(وراوینی، ١٣٨٤: ٢٨٩) در جمله های بالا، از حوزٔە مبدأ شیء و ماده برای مفهوم سازی قوای ذهنـی بهـره بـرده شـده اسـت ؛ به عبارتی نگاشت مفاهیم از حوزٔە شناختی شیء و ماده کـه دارای سـاختاری عینـی، فیزیکـی و ملمـوس هستند به حوزٔە مقصد که ساختاری ذهنی دارد، صورت پذیرفته است .