چکیده:
یکی از فروعات مهم در کتاب نکاح، مقدار عده زن ذاتالاقراء در ازدواج موقت است. با توجه به اینکه خاستگاه اختلافنظرها، اختلاف روایات و اختلاف در کیفیت جمع میان آنهاست، لازم است روایات بیان و محور بررسی قرار گیرد. در این مسأله هفت دسته از روایات وجود دارد که کمترین مدت مطرحشده در این روایات، یک حیض است. در روایات دیگر، یک حیض و نصف، یک حیض و یک طهر، دو حیض، دو طهر، چهلوپنج روز و چهلوپنج شب ذکر شده است. به نظر میرسد جمع عرفی بین این روایات، حمل آنها بر اختلاف مراتب فضیلت است، به این بیان که عده نگهداشتن به اندازه یک حیض واجب است و افزون بر یک حیض از باب افضل مراتب واجب است و عدم وجوب آن توسط شارع مقدس از باب مصلحت در ترخیص یا مفسده داشتن الزام است.
أحد الفروع المهمة فی کتاب النکاح، هو مقدار عدة المرأة ذات الأقراء فی الزواج المؤقت. وحیث أن منشأ اختلاف الأنظار هو اختلاف الروایات والاختلاف فی کیفیة الجمع بینها یجب ذکرها و ترتیب البحث حولها. هناک سبع طوائف من الروایات فی هذه المسألة، وأقل مدة مذکورة فی هذه الروایات هی حیضة واحدة، وفی روایات أخری ذکر حیضة ونصف، حیضة واحدة وطهر واحد، حیضتان، طهران، خمسة وأربعون یوما وخمس وأربعون لیلة. والذی یبدو فی النظر أن الجمع العرفی بین هذه الروایات، هو حملها علی مراتب الفضیلة؛ ببیان أن الاعتداد بقدر حیضة واحدة واجب، لکن ما زاد علی حیضة واحدة فمن باب أفضل مراتب الواجب وعدم إیجابها من قبل الشارع المقدس، إما من باب المصلحة فی الترخیص أو المفسدة فی الإلزام بها.
خلاصه ماشینی:
در این استدلال روایت محمدبنفضیل ملزوم، یعنی اعتبار دو حیض در عده کنیز را اثبات میکند و صحیحه زراره ملازمه را اثبات میکند که هر حکمی کنیز دارد، برای متعه نیز جاری است.
سپس فرمود: ای زراره در تمام ازدواجها وقتی شوهر از دنیا برود، بر زن لازم است که چهار ماه و ده روز عده نگه دارد و در این حکم فرقی نمیکند که زن آزاد باشد یا کنیز، ازدواج دائم باشد یا متعه یا اینکه رابطه آنها بر اساس مولی و کنیزی باشد.
متن روایت اینگونه است: وعنه (محمدبناحمد) عن محمدبنالحسين عن ابنابيعمير عن عمربنأذينة عن زرارة قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ مَا عِدَّةُ الْمُتْعَةِ إِذَا مَاتَ عَنْهَا الَّذِي تَمَتَّعَ بِهَا قَالَ أَرْبَعَةُ أَشْهُرٍ وَعَشْراً قَالَ ثُمَّ قَالَ يَا زُرَارَةُ كُلُّ النِّكَاحِ إِذَا مَاتَ الزَّوْجُ فَعَلَى الْمَرْأَةِ حُرَّةً كَانَتْ أَوْ أَمَةً أَوْ عَلَى أَيِّ وَجْهٍ كَانَ النِّكَاحُ مِنْهُ مُتْعَةً أَوْ تَزْوِيجاً أَوْ مِلْكَ يَمِينٍ فَالْعِدَّةُ أَرْبَعَةُ أَشْهُرٍ وَعَشْراً وَعِدَّةُ الْمُطَلَّقَةِ ثَلَاثَةُ أَشْهُرٍ وَالْأَمَةُ الْمُطَلَّقَةُ عَلَيْهَا نِصْفُ مَا عَلَى الْحُرَّةِ وَكَذَلِكَ الْمُتْعَةُ عَلَيْهَا مِثْلُ مَا عَلَى الْأَمَةِ؛ زراره نقل میکند که از امام باقر7 پرسیدم مدت زمان عده زنی که به صورت متعه به عقد مردی درآمده است و شوهر او از دنیا رفته است، چه مقدار است؟ حضرت فرمودند چهار ماه و ده روز.
سپس فرمودند ای زراره در تمام ازدواجها وقتی شوهر از دنیا برود، بر زن لازم است که چهار ماه و ده روز عده نگه دارد و در این حکم فرقی نمیکند که زن آزاد باشد یا کنیز، ازدواج دائم باشد یا متعه یا اینکه رابطه آنها بر اساس مولی و کنیزی باشد.