چکیده:
هرچند فارسی زبانی یگانه و دارای یک دستور زبان است امّا شیوه های فارسی گویی در هریک از اقوام و ملل همجوار تفاوت دارد که این گوناگونی گاه در گویش و گاه در سبک ادبی خود را نموده است. ترکان پارسی گو که از دوران سلجوقی بخشی از بار سنگین ادب فارسی را بر گردۀ ستبر خود به دوش کشیده اند آثار گرانبها و ارزشمندی به زبان فارسی رقم زده اند که همواره از دسترس پژوهشگران ایرانی دور و بررسی آنها بهمین سبب تا دوران ما به تاخیر افتاد. بهمین جهت است که شیوۀ متن پردازی ترکان فارسی گو، در کمتر پژوهشی دستمایۀ بررسی قرار گرفته است، حال آنکه بررسی متون تالیف شده در عهد عثمانی در سرزمین روم (آناتولی) حاکی از اختصاصات سبکی و استقلال آنان در شیوۀ متن پردازی است. این نوشتار ضمن ارائۀ چارچوب نظری سبک شناسی ادبی و زبانی با بررسی متنی کهن از آن سامان با عنوان شرح مثنوی سروری، کهنترین شرح جامع مثنوی به زبان فارسی شیوۀ متن پردازی فارسی ترکان را مورد بررسی قرار میدهد و پاسخی اجمالی به این پرسش میدهد که اختصاصات سبکی ترکان پارسیگو کدامند. محدودۀ این بررسی، نیمۀ نخست از دفتر اوّل این شرح را در بر گرفته است.
Although the Persian language is a unique language, it has one grammar. Yet, Persian dialects are different in each one of the neighboring nations and this variety is sometimes reflected in dialect and in some other times in literary style. Since Seljuq era, Persian-speaking Turks that have carried the heavy burden of Persian literature on their sturdy shoulder, have created remarkable works in Persian literature that have always been inaccessible to Iranian researchers, and thus, have not been studied until the present era. Therefore, the writing style of Persian-speaking Turks has rarely been studied; however, the study of the texts written in the Ottoman era in the Roman Empire (Anatolia) indicates their stylistic characteristics and autonomy in writing. Presenting the literary stylistics as the theoretical framework and studying the Description of Masnavi Sururi, an ancient text remaining from that era and the oldest comprehensive description of Masnavi in the Persian language, the present study investigates the Persian writing style of the Turks and attempts to provide an answer for a question: what are the stylistic characteristics of Persian-speaking Turks? This study concentrates on the first part of the first volume of the Description of Masnavi Sururi.
خلاصه ماشینی:
سبک شناسی مؤلفه های مؤثر بر سرشت ادبی در شرح مثنوی سروری (صفحه ٦٧-٨١) زهیر طیب ،٢ سید محمد منصور طباطبائی (نویسنده مسئول ) 3 تاریخ دریافت و پذیرش :زمستان ١٣٩٤ چکیده هرچند فارسی زبانی یگانه و دارای یک دستور زبان است اما شیوه های فارسیگویی در هریک از اقوام و ملل همجوار تفاوت دارد که این گوناگونی گاه در گویش و گاه در سبک ادبی خود را نموده است .
این نوشتار ضمن ارائۀ چارچوب نظری سبک شناسی ادبی و زبانی با بررسی متنی کهن از آن سامان با عنوان شرح مثنوی سروری، کهنترین شرح جامع مثنوی به زبان فارسی شیوة متن پردازی فارسی ترکان را مورد بررسی قرار میدهد و پاسخی اجمالی به این پرسش میدهد که اختصاصات سبکی ترکان پارسیگو کدامند.
چرا که اگر سروری در کار نگارش شرحی فارسی بر مثنوی است ضرورتی ندارد توضیحاتی به زبان ترکی و بصورت نامنظم (چنان که در محدودة مورد بررسی در این پژوهش تعداد آن از ٤٠ مورد فراتر نمیرود) در خلال متن بیاورد بی آنکه قبل یا بعد از متن از آن بهره ای معنایی بگیرد یا اساسا این ترجمه ها بشرح وی ربطی پیدا کند.
از آن بین آنچه انحراف سبکی محسوب میشود بدین شرح است : آن به جای ضمیر او – وی (پر تکرار در متن ) روزی یکی از دوستان دنیا پیش او آمد و آن را طعن زد و گفت : در این تنهایی، بی همراز و یار و بی سخن و گفتار، دل تو چون تنگ نمیآید؟ حاصل مصدرهای تاریخی وقتی ابراهیم علیه السلام از شام به دیدی پسر آمده بود سه شب علی التوالی در واقعه دید که فرزند خود را قربان کن .