چکیده:
لوسین گلدمن پژوهشگر رومانیایی و تابع مارکس در حوزه جامعهشناسی ادبیات، به بررسی ارتباط اثر ادبی با جامعه پرداخت؛ سپس حوزه پژوهشهای خود را به رمان منحصر کرد و روش ساخت گرایی تکوینی را در پیش گرفت. گلدمن در روش خود در پیِ برقراریِ پیوندی معنادار میان فرم ادبی و مهمترین جنبههای زندگی اجتماعی بود. به عقیده او آفریننده اثر ادبی نه یک فرد، بلکه طبقات و گروههای اجتماعی جامعه هستند. این شیوه در عین پرداختن به محتوای اثر، از صورت آن نیز غافل نمیماند و درصدد تبیین ساختار ادبی، ساختار اجتماعی و فضایی است که اثر در آن شکلگرفته است. بررسی تعیین نوع ساختار معنادار حاکم بر اثر هنری از نظر گلدمن و بررسی رابطهی ساختار اثر هنری و جهانبینی هنرمند و شناخت شگردهای هنری او جهت تبیین گروههای اجتماعی مورد نظر اثر هنری از اهداف پژوهش محسوب میشود. مقاله پیش رو در پی پاسخگویی به این پرسش است که چه رابطه ای میان جهان نگری هنرمند و آثار او با ساختارهای اجتماعی- اقتصادی و سیاسی جامعه در دورانی که آثار او خلق شده وجود دارد؟ در این راستا نمونه هایی از عکسهای دوره قاجار که توسط آنتوان سورگین گرفته شده اند با تمرکز بر نقد تکوینی گلدمن و با آرای بارت مورد تحلیل نشانه شناسی قرار گرفته اند.
Antoin Sevruguin is an artist and photographer of the Qajar periodical that, despite having the king's attention and interest, could demonstrate a critical perspective, appeal and protest of the conscious and protesting class of the society, by displaying a subject in different strata of society through the camera. Lucien Goldmann, a structuralist sociologist and theorist, used this method in his innovative approach called "genetic structuralism". Therefore, finding the worldview of its work and its relation to a social class is the basis of the genetic structuralism. The library and documentary data collection method is used in this study. In this discourse, the researcher has attempted to find the hidden worldview of the works by using the genetic structuralism and link it to the influential social group and examine the relationship between them. In the following, using the components within the works and the meaningful structure of society, he answers the following question: What is the role of different classes in shaping the forms and themes of Qajar period photography? The results indicate that there is a dialectical relationship between the artwork and the class. Antoin Sevruguin in all his works used themes and concepts such as class differences, presentation of Shah's power and superiority, considering people inferior, misogyny in society, Western influence, ignorance and negligence, humor and disorder in the community, along with the role of the protest class in informing the people.
خلاصه ماشینی:
ساخت گرايي تکويني گلدمن به مثابۀ روشي در نقد آثار هنرهاي تجسمي (مطالعۀ موردي عکس هاي دورٔە قاجار) * فتانه محمودي دکتراي پژوهش هنر، عضو هيئت علمي دانشگاه مازندران مژده شرفخواه کارشناسي ارشد پژوهش هنر، دانشگاه مازندران غلامرضا پيروز دکتراي زبان و ادبيات فارسي، عضو هيئت علمي دانشگاه مازندران چکيده لوسين گلدمن (١٩١٣ـ١٩٧٠م )، پژوهشگر رومانيايي و تابع مارکس در حوزة جامعه شناسي ادبيات ، به بررسي ارتباط اثر ادبي با جامعه پرداخت ؛ سپس حوزة پژوهش هاي خود را به رمان منحصر کرد و روش ساخت گرايي تکويني را درپيش گرفت .
مصباحيپور ايرانيان در کتاب واقعيـت اجتمـاعي و جهان داستان (١٣٥٨)، پوينده در درآمدي بر جامعه شناسي ادبيـات (١٣٩٢)، طبيبـي در پايان نامۀ بررسي رمان جاي خالي سلوچ براساس نظريۀ ساختارگرايي تکـويني لوسـين گلدمن (١٣٨٠)، وليپور هفشجاني در مقالۀ «لوسين گلدمن و سـاختارگرايي تکـويني» (١٣٨٧)، خــاتمي و همکــاران در «از ســاختار معنــادار تــا ســاختار ربــاعي (نگــاهي جامعه شناختي به ارتباط ميان جهان بيني عصر رودکـي بـا سـاختار ربـاعي)» (١٣٨٧) و احمدي و محمودي در پژوهش «جهان هاي اثرگذار در تکوين اثر هنري: تاريخ جامعه ، تاريخ هنر، تاريخ هنرمند» (١٣٩٤) براي رسيدن به الگويي جهت نقد تکويني اثر هنري، ساخت هاي تأثيرگذار در شکل گيري اثر هنري را بررسي کرده اند.
عناصر به کاررفته در اثر هنري، ترکيب بنديها و جايگاه قرارگيري آن ها و به طور کلي قواعد مباني در هنرهاي تجسمي همگي از طريق قالب هاي نشانه شناسي، نظمـي را در کليت اثر به وجود ميآورند که به نوعي بيانگر تخيلات و احساس هنرمند اسـت کـه آن ها را به صحنۀ اجتماعي درون اثر هنري ميکشاند و ايـن نشـانه هـا را در واحـدهاي مفهومي بالاتر قرار ميدهد (کهنموئيپور، ١٣٨٩: ٣٣) و سرانجام تجزيـه و تحليـل اثـر هنري با ساخت اجتماعي آميخته ميشود؛ در اينجا مرحلۀ تکوين اثر آغاز خواهد شـد.