چکیده:
سیلاب از مهمترین مخاطراتی است که عوامل انسانی و محیطی فراوانی موجب بروز آن میشود. سالهای آبی 1397-1396 و 1398-1397 بهترتیب از نظر خشکسالی و ترسالی در طول دوره آماری ثبت شده کشور بسیار کمسابقه است. در سال آبی 1398-1397 تا تاریخ 20/01/98 درصد اختلاف متوسط بارندگی در کل کشور با موقعیت مشابه زمانی در سال آبی گذشته و متوسط دراز مدت بهترتیب 181 و 46 درصد بوده است. در این میان بررسی آمار و ارقام و علل مربوط بهسیلاب میتواند از آنجهت مفید واقع شود که دید صحیح و واقعگرایانهای را به سیاستگذاران و تصمیمگیران در اتخاذ تصمیمهای آتی ارائه دهد تا از بروز حوادث مشابه جلوگیری شود. در این پژوهش با بررسی منابع، مستندات و گزارشهای مرتبط بهبررسی علل وقوع سیلاب اخیر کشور (اواخر اسفندماه 1397 و نیمه اول فروردینماه 1398) بهویژه سیلاب استان گلستان پرداخته شد که منتج بهبیان مهمترین و اثرگذارترین دلایل سیلاب بههمراه ارائه پیشنهادات کاربردی قرار گرفت تا متناسب با آن راهکارهای مدیریتی اتخاذ گردد.
Flood is one of the most important hazards that many human and environmental factors can cause. water years 2017-2018 and 2018-2019 are drought and tragic, respectively, during the recorded statistical period of the country is very low. In the water year from 2018 to 2019, as of the date of 09/04/2019, the average difference of rainfall in the whole country with a similar situation in the last year and the medium-long term was 181 and 46 percent, respectively. In the meantime, surveying statistics and flood-related causes can be useful in providing a true and realistic view of policy-makers and decision-makers to make future decisions to prevent similar occurrences. In this research, in particular, the flood of Golestan province was investigated by studying the sources, documentation and reports related to the causes of recent flood events in the country (late March, 2018 and the first half of April, 2019), which resulted in the most important and effective reasons of the flood. Submission of practical suggestions was made in order to adapt management solutions.
خلاصه ماشینی:
این مسأله منجر به تشدید خطر سیلخیزی و آب گرفتگی معابر و افزایش هزینههای شهر شده و خسارات جانی و مالی را افزایش داده است؛ بر اساس مطالعات انجام شده، گسترش شهرها در حوزه آبخیز، سبب افزایش سطح نفوذ ناپذیر، افزایش حجم رواناب و سیلاب، کاهش زمان تمرکز، افزایش دبی حداکثر لحظهای و تغییر کیفیت سیلاب میگردد (صادقلو سجاسی، 1393؛ احمدزاده، 1394؛ حسینزاده و جهادی، 1386).
3- نتایج و بحث 3-1- دلايل اصلي وقوع سيل در كشور بسياري از عواملي كه منجر به تشديد آثار سيلاب شده است، در اكثر مناطق كشور در واقع همان عواملي هستند كه در ساليان گذشته موجب بروز تنش آبي، افت شديد سطح ايستابي آبهاي زيرزميني، فرونشست زمين، بروز پديده فروچالهها، ناپايداري و فرسايش خاک و بهويژه گسيل ذرات ناپايدار خاک از مناطق مستعد فرسايشپذيري و يا همان توفانهاي گردوغباري شده بود كه مورد اخير بيش از 25 استان كشور را تحت تأثير خود قرار داده است (مرکز پژوهشهای مجلس؛ 1398).
مشابه سایر مناطق کشور، در استان گلستان نيز در سال آب 1397-1398 وضعيت بارشها نسبت به وضعيت نرمال بيشتر بوده است، بهطوریکه تا تاریخ 26/12/97 بارشها در استان گلستان حدود 35 درصد نسبت به متوسط درازمدت افزایش داشته است.
بهدليل خشكسالی بسيار شدید سال آبی گذشته و خالی بودن بيش از حد مخازن سدها، وضعيت سدهای استان گلستان تا تاریخ01/11/97 مناسب نبوده، بهطوریکه درصد پُربودن سدهای بوستان، گلستان و وشمگير تا این تاریخ، بهترتيب حدود 35، 21 و 16 درصد بوده است.
3-3- تحلیل كارشناسی سیل استان گلستان 3-3-1- اثر بارش و توپوگرافی منطقه بهطور مشخص علت اصلی سيل اخير در رودخانه گرگانرود وقوع یک رخداد بارش بسيار زیاد است.