چکیده:
دو نوع ناسازگاری (تعارض و تزاحم) در الگوی مصرفی انسان مسلمان قابل شناسایی است. تعارض در مقام ترسیم الگوست و تزاحم بین قواعد امری طبیعی در مرحله اجراییکردن این الگوست و تا راههای حل آن را نشناسیم قادر به اجراییکردن آن نخواهیم بود. در این تحقیق ابتدا موارد ناسازگاری در الگوی مصرف مسلمان را بیان میکنیم سپس به روش اسنادی و کتابخانهای، مجموعه قواعد مصرفی را احصا مینماییم. در گام بعدی هر یک از اصطلاحهای تعارض و تزاحم را از اصول فقه شیعه تبیین میکنیم و نشان میدهیم که چگونه تعارض در ترسیم و تزاحم در تحقق الگوی مصرف مانع ایجاد میکند. آنگاه تعارضات احتمالی بررسی شده و روشهای اصولی جهت حل تعارضات ظاهری از جمله «حکومت و ورود»، «تخصیص و تخصص» و «تقیید» به اختصار تبیین میشود و تعارضهای واقعی احتمالی که نیازمند کار اجتهادی است به مجالی دیگر محول میشود. در ادامه تزاحمات احتمالی میان این قواعد به روش توصیفی تحلیلی بررسی میشود و روشهای عقلی جهت رفع تزاحمات میان قواعد که مهمترین آن قاعده طلایی «الاهم فالاهم» است، ارائه میشود. یافتههای تحقیق حاکی از وجود بالاترین تعارضها و تزاحمها در قواعدی همچون شان، توسعه و انفاق از میان 29 قاعده شناسایی شده است. این روششناسی برای حل تعارضات و تزاحمات میان قواعد مصرفی در مقام افتاء و حکم و مقام عمل و اجرای آن میتواند هم برای تصمیمساز، برنامهریز و طراح سیاستهای کلان مصرفی و هم برای مصرفکننده و مجری این برنامهها مفید باشد و او را از چالش تعارضات و تزاحمات و بنبست حاصله خلاصی بخشد.
Two types of inconsistencies can be identified in the pattern of consumption of a Muslim; Contradiction and Conflicts. The Contradiction is in the drawing of pattern. Since one of the most important prerequisites for drawing the Islamic pattern of consumption of a person is the solution to the Contradictions between the propagation of Islamic rules and values in the pattern of consumption of the individual. But the Conflict between rules is a natural occurrence in the implementation phase of this template and we will not be able to implement it until the solutions are known. In this study, we first describe instances of incompatibilities in the pattern of a Muslim consumption. Then, in a documentary and library way, we identify a set of rules of consumption. In the next step, we explain each of the two terms of Contradiction and Conflict from the principles of Shiite jurisprudence and show how the Contradiction in the plot and the Conflict in the realization of this pattern creates an obstacle. Then the contradictions (apparent or real) are examined and the principles for resolving the apparent contradictions and the customary sum of the arguments, such as "governance and entry," "appropriation and expertise," and "verification," are briefly explained. In the following, the corresponding probabilistic Conflicts between these rules are examined by descriptive-analytic method. And rational methods for resolving Conflict between rules, the most important of which is the golden rule of "الاهم فالاهم". The findings of the research indicate that the most incompatibilities are in three rules: status, development and charity among the 29 identified rules.
خلاصه ماشینی:
در اين تحقيق با بررسي منابع قرآني، حديثي، فقهي و نيز مطالعه بيش از صد مقاله و کتاب مرتبط با الگوي اسلامي مصرف ، بيش از ٦٠ کليدواژه و مفهوم از آيات و روايات استخراج گرديد مانند انفاق ، قناعت ، مواسات ، قوام ، اسراف ، اتراف ، ايثار، احسان ، طيبات ، اقتصاد (قصد)، استمتاع ، بخل ، شکر، نعمت ، تنعم ، تمتع ، اضاعه ، مال ، رزق ، برکت ، فساد، الهاء، تکاثر (اکثار)، تدبير معيشت ، فقر النفس ، فره ، استصلاح ، استعمار (طلب آباداني )، شأن ، سمعه و رياء، صدقه ، تشبه (تقليد)، تجمل ، استقراض ، انصاف ، اقتار (تقتير)، تبذير، کفاف ، توسعه علي العيال ، بذل ، اسباغ ، وسط ، عفو، فضل ، تفاخر، تظاهر، مساوات ، اتلاف ، فرح ، رفاه ، اعتدال ، عدل ، زهد، جود، سخاء، تقدير معيشت ، امساک، شح ّ، حرص ، طمع ، نفي سبيل ، کنز و حاجت که با ادغام اوليه آنها در يکديگر ٢٩ قاعده کلي حاکم بر الگوي رفتار مصرف کننده مسلمان شناسايي گرديد که برخي از اين قواعد داراي آثار حقوقي، وضعي (همچون اسراف ، اتلاف مال غير، انفاقات واجب ، رعايت شأن ) و برخي ديگر، تنها داراي احکام تکليفي و يا اخلاقي ـ مانند لزوم قناعت ، زهد، مواسات ، انفاقات مستحب اما واجب شده در برخي شرايط ، اتراف و...