چکیده:
این نوشتار، به منظور دستیابی به واژگان قرآنی حوزه تربیت و حوزههای معنایی آن، از رویکرد همزمانی استفاده کرده است. این پژوهش، به روش اسنادی و کتابخانهای و به شیوهای تحلیلی از نوع تحلیل معناشناسانه تدوین یافته است. لذا روش انجام این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی است. ازاینرو، ابتدا حوزههای معنایی تربیت در دو محور مربی و متربی بررسی و پس از استخراج واژگان کلیدی هر حوزه بر اساس نص آیات قرآن کریم، به ترسیم شبکه معنایی آن در قرآن کریم پرداخته است. در این شبکه، مشاهده میشود که برخی واژگان حوزه مربی در عین اینکه در نص آیات قرآن کریم در یک مرتبه به عنوان مربی مطرح شدهاند، در مرتبهای دیگر، در همان نصوص آیات، نقش متربی را دارند. تنها واژه «الله» است که در این شبکه، نقش ثابتی داشته و در راس واژگان حوزه مربی خودنمایی میکند. آنچه در نهایت در این شبکه، به روشنی قابل دستیابی است، اینکه از بین واژگان حوزه مربی در قرآن کریم، توجه قرآن بر واژه «الله» است و در بین واژگان حوزه متربی، توجه بر واژه «انسان» است.
This paper used a synchronous approach to access the educational terminology in the Qur’an and its semantic domain. This research was done through documentary and library method in an analytical way as a semantic analysis. Hence, the method of this study is descriptive-analytical. Therefore, the semantic domain of education regarding two topics of instructor and trainee were examined first and then after extracting the key words of each domain from the verses of the Holy Qur’an, the semantic network of them in the Holy Quran was drawn. In that network, it was found that some words of instructor’s domain were mentioned in some Qur’anic verses for instructor and at the same time, they were mentioned in the same place for trainee. It is only the word "Allah" that has a fixed role in this network and stands at the top of the terminologies for instructor. On the whole, what was clear in this network was that among the words of the instructor’s domain in the Holy Quran is the focus of Qur'an was on the word "Allah" and among the terminologies for trainee in the Qur'an the focus was on the word "human".
خلاصه ماشینی:
ازاينرو، ابتدا حوزههاي معنايي تربيت در دو محور مربي و متربي بررسي و پس از استخراج واژگان کليدي هر حوزه بر اساس نص آيات قرآن کريم، به ترسيم شبکه معنايي آن در قرآن کريم پرداخته است.
در اين شبکه، مشاهده ميشود که برخي واژگان حوزه مربي در عين اينکه در نص آيات قرآن کريم در يک مرتبه به عنوان مربي مطرح شدهاند، در مرتبهاي ديگر، در همان نصوص آيات، نقش متربي را دارند.
در بين زبانشناسان متأخر ايزوتسو، مستشرق ژاپني، معتقد است براي فهم درست و دقيق مفاد و معاني واژهها، بايد به بافت و سياق هم توجه کرد؛ بهويژه در متون ديني مانند قرآن کريم، که يک مجموعه تصادفي و اتفاقي از کلمات بدون نظم و قاعده نميباشد، بلکه واژههاي آن با قرار گرفتن در نظام و شبکه خاص، در ارتباط با ساير کلمات رنگ معناشناختي به خود ميگيرند که اگر بيرون از دستگاه بدون در نظر گرفتن بافت و سياق آيات لحاظ شوند، هرگز آن معنا را دربر نميگيرند (ايزوتسو، 1360، ص25).
در ميدان معنايي واژه «مربي» در قرآن کريم، واژگان الله، ملائکه، انسان و جن مطرح هستند که در حوزه مربي واژه «الله» در يک مرتبه بالاتر و در مرکز ميدان قرار دارد.
اما در نصوص آيات قرآن کريم، ملائکه که نسبت به خدوند سبحان در نقش متربي بود، وقتي در مقابل انسان قرار ميگيرد، اين بار در نقش مربي وي ظاهر ميشود.
پس ميتوان گفت: بر اساس نص قرآن کريم، تعليم ملائکه به انسان در اين آيه، به گونهاي اثبات شده است.