چکیده:
امروزه یکی از مهمترین روشهایی که میتوان به واسطه آن، سیر تفکرات مرمتی بافتهای فرسوده را از تکبعدی و بخشینگری به سمت دیدگاههای سیستمی و توسعه پایدار هدایت نمود، تاکید بر مفهوم «خلاقیت» و «شهر خلاق» میباشد. بنابراین، در این مقاله، ابتدا با استفاده از مستندات مرتبط و نظرسنجی از متخصصان، شاخصهای شناسایی پهنههای زمینهساز توسعه خلاق بافتهای فرسوده محله فهادان شهر یزد، شناسایی و معیارها در چهار حوزه اقتصادی، اجتماعی، کالبدی- عملکردی و نهادی- مدیریتی در نظر گرفته شده است. سپس با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و نرمافزار Expert Choice، شاخصها رتبهبندی و نقشهها استخراج شده است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و نوع آن کاربردی- توسعهای است. محدوده جغرافیایی مورد مطالعه، محله فهادان با مساحت 114 هکتار و جمعیت 7 هزار نفر در بافت قدیم شهر یزد است. نتیجه اجرای فرایند تحلیل سلسله مراتبی، با توجه به محاسبات صورت گرفته ضریب اهمیت و ضریب سازگاری هر یک از شاخصها در حوزههای مطالعاتی شامل مشخصههای اقتصادی، اجتماعی، کالبدی- عملکردی و نهادی- مدیریتی به ترتیب محاسبات نشان میدهد که در میان شاخصهای بررسی شده و حوزههای مطالعاتی صورت گرفته، ارزش زمین، سطح سواد، ارزش بنا و شاخص مالکیت اراضی دولتی به ترتیب با ضریب اهمیت 41/.،44/.، 25/. و 36/. بالاترین رتبه را در میان دیگر شاخصها به خود اختصاص دادهاند. بعلاوه، نتایج نشان داد که انتخاب اراضی دولتی با موانع حقوقی کمتر، سطح خوب مشخصههای اجتماعی و اقتصادی از بعد سواد، درآمد، اشتغال و ارزش زمین، همچنین کیفیت خوب بناها و دسترسی مناسب از ویژگیهای این پهنهها میباشد و به عنوان پهنههای زمینهساز توسعه خلاق معرفی شدهاند. در نهایت، از ترکیب لایههای رستری، با اِعمال ضریب اهمیتشان، نقشه نهایی در قالب رستر با دستهبندی 5گانه به دست آمده است که محدودههای دارای امتیاز بالاتر، معرف شناسایی پهنههای زمینهساز توسعه خلاق میباشند.
35. Barton. H. 2009. Planning and management to old texture house: UK experience. Urban design conference. UK. 36. Boroushaki S., Malczewski J., (2008), 'Implementing an extension of the analytical hierarchy process using ordered weighted averaging operators with fuzzy quantifiers in ArcGIS', Computers & Geosciences, Vol. 344, 399–410. 37. Ista, L. 2008. Worn texture, a new challenge to urban poor region management. Journal of urban landscape.22: 209-225. 38. Kahraman, Cengiz, Cebeci, Ufuk, Int J., Da Ruan (2004): Multi-attribute comparison ofcatering service companies using fuzzy AHP: The case of Turkey, Production Economics, 87(2), PP. 171–184. 39. Knox, P. 2011. Cities and design. Roulade publication. USA. 40. Nolan, K. and Watson, N. 2011. Old cities an old building problem to urban quality of life. Journal of urban economic. Vol. 33, pp.70-86. 41. Richards, G., & Wilson, J. (2006), The Creative Turn in Regeneration: Creative Spaces, Spectacles and Tourism in Cities. 2; 42. Robert, K. (1982). Omelnnercity Regeneration. London: Spon Ltd. 43. Saaty, T.L., 1977. A scaling method for priorities in hierarchical structures. Journal of Mathematical Psychology 15, 231–281. 44. Saaty, T.L., Vargas, L.G., 1991. Prediction, Projection and Forecasting. Kluwer Academic Publishers, Dordrecht, pp.251. 45. United Nations Educational, scientific and cultural Organization (2006), Towards Sustainable strategic For creative Tourism , Discussion , Report of the planning meeting For ( 2008) International Conference Creative To Santa Fe, New Mexico, U.S.A, October 25-27. 46. World Economic Forum (2013), the Travel & Tourism Competitiveness Report. Geneva, Switzerland: World Economic Forum. 6. World Economic Forum (2013), the Travel & Tourism Competitiveness Report. Geneva,
خلاصه ماشینی:
مطالعه موردی: محلة فهادان شهر يزد زهرا صحرائيان1*، دکتر علي موحد2 1دکتری جغرافيا و برنامهريزی شهری، مدرس دانشگاه آزاد شيراز، دانشکدۀ هنر و معماری 2دانشيار گروه جغرافيا و برنامهريزي شهري، دانشکده ادبيات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی، تهران تاريخ دريافت : 25/5/94 ؛ تاريخ پذيرش: 18/2/95 چکیده امروزه، یکی از مهمترین روشهایی که میتوان به واسطۀ آن، سیر تفکرات مرمتی بافتهای فرسوده را از تکبعدی و بخشینگری به سمت دیدگاههای سیستمی و توسعه پایدار هدایت نمود، تاکید بر مفهوم «خلاقیت» و «شهر خلاق» میباشد؛ بنابراین، در این پژوهش، ابتدا با استفاده از مستندات مرتبط و نظرسنجی از متخصصان، شاخصهای شناسایی پهنههای زمینهساز توسعۀ خلاق بافتهای فرسوده محله فهادان شهر یزد، شناسایی و معیارها در چهار حوزۀ اقتصادی، اجتماعی، کالبدی- عملکردی و نهادی- مدیریتی در نظر گرفته شده است.
نتایج پژوهش رفیعیان و همکاران (1389) تحتعنوان «شناسایی پهنههای زمینهساز توسعۀ خلاق بافتهای فرسوده با رویکرد گردشگری در برنامهریزی شهری (نمونه موردی: محلۀ امامزاده یحیی، ناحیه 2، منطقه 12 شهرداری تهران» نشان داد که در صورتی که ورود به بافت فرسوده از طریق این پهنه صورت گیرد، احتمالا بازدهی برنامهریزی و اجرا مناسب بوده و از هدرروی منابع جلوگیری میشود و همچنین ارتقای بافت در مراحل بعدی، نظاممند خواهد بود.
(رجوع شود به تصوير صفحه) شکل8: نحوه محاسبه ضریب اهمیت معیارها در محیط GIS توسط برنامه جانبی AHP محاسبه نهایی ضريب اهميت معیارها در حوزههای مطالعاتی پژوهش جهت پهنههای زمینهساز توسعۀ خلاق: در این بخش، ضريب اهميت هر يك از شاخصها در حوزههای مطالعاتی شامل مشخصههای اقتصادی، اجتماعی، کالبدی عملکردی و نهادی- مدیریتی را که با استفاده از برنامه جانبی Ext-AHP در نرمافزار Arc GIS و ماتریس نظرات کارشناسی محاسبه شده، مورد تحلیل قرار میگیرد و در جدول 3 نشان داده شده است.