چکیده:
سد بهعنوان یکی از زیرساختهای توسعه با تأکید بر بهرهبرداری و مدیریت بهینه آبوخاک، بر نواحی روستایی بالادست و پاییندست با توجه به اهداف آن، تاثیرات متفاوتی دارد. شناخت و بررسی این تأثیرات در روند توسعه پایدار روستایی با توجه به وضعیت گذشته روستاها، میتواند بسیار ضروری و همچنین در راستای بهرهبرداری از توانمندیهای ایجادشده در نتیجه احداث سد و ارائه راهکار مفید باشد. بر همین اساس اصول توسعه پایدار، مبنای تئوریکی تحقیق قرار گرفت. سد کارون سه در شهرستان ایذه بهعنوان یکی از بزرگترین سدهای مخزنی کشور ازجمله سدهایی است که بر نواحی پیرامون خود بهویژه روستاها با توجه به خصوصیات جغرافیایی ناحیه تأثیراتی داشته است. در این تحقیق هدف بررسی تأثیرات اقتصادی سد کارون سه بر توسعه سکونتگاه های روستایی و ارائه راهکارمناسب است. روش تحقیق بر مبنای ماهیت، توصیفی-تحلیلی و ازنظر هدف کاربردی است. از میان 63 روستای پیرامون سد کارون سه با توجه به خصوصیات مختلف(نزدیکی به رود و دریاچه سد، توپوگرافی کمتر از 100 متر، دسترسی 3 کیلومتر، نیروی انسانی شاغل در سد و...) 38 روستا انتخاب شد. جامعه آماری تحقیق 2531 خانوار بوده که نمونه موردمطالعه با استفاده از فرمول کوکران 334 خانوار محاسبه و درنهایت نیز جهت افزایش میزان اطمینان نمونه، تعداد به 350 خانوار ارتقاء یافت. نتیجه تحقیق با توجه به آزمون t نمونه های وابسته نشان داد که متغیرهای اقتصادی توسعه گردشگری، اشتغال، توسعه صنعت، افزایش تأسیسات، افزایش رفاه و قدرت خرید مردم با توجه به سطح معناداری، در سکونتگاه های روستایی پیرامون بعد از ایجاد سد بهتر از وضعیت آنها در قبل از ایجاد سد میباشند. همچنین نتیجه آزمون t نمونه های مستقل از وجود تفاوت معنادار بین نواحی روستایی بالادست و پاییندست از نظر تاثیرگذاری سد بر متغیرهای اقتصادی حکایت دارد. تحلیل واریانس(F فیشر) متغیرها نیز نشان داد که از نظر تاثیرگذاری سد در نوع سکونتگاه های روستایی، فقط متغیر توسعه کشاورزی عدم تفاوت معنی داری در مورد آن صادق است.
Dam as a development infrastructure with an emphasis on the use and management of soil and water, upstream and downstream the rural areas according to Its objectives, the impact are different. Identify and Reviews this impacts on the sustainable development of rural villages with regard to the previous situation, can be very necessary and also to take advantage of the capabilities developed as a result of dam construction and provide useful solutions. Based on the principles of sustainable development, was based on theoretical research. Karun-3 of Dam, Izeh County as one of the largest reservoir dams around the country, especially rural areas, including dams that according to geographical features of the Region have some effect. The study aimed to assess the economic impacts of Karun-3 of Dam, rural settlements and provide appropriate solutions. The research methodology based on the nature is descriptive- analytical and based on the purpose is functional. Through 63 villages around the Karun-3 of Dam, due to different properties (proximity the river and lake, topography, less than 100 meters, 3 km access, staff working in the dam, etc.), 38 villages were selected. The statistical population included 2,531 households, which is calculated using a Cochran formula 334 households as sample and eventually need to increase the the confidence sample, the number increased to 350 households. The resultaccording to t-test for dependent samples showed that the economic development of tourism, employment, industry development, enhance facilities, increase prosperity and purchasing power according to a significant level, the better the condition of rural settlements around after the dam they are before the build the dam. Also, independent -sample t-Test suggest that of significant difference between the upstream and downstream rural areas of in terms of effectiveness on the economic variables. Analysis of variance (F Fisher) variables showed that the effectiveness of dam in rural settlements, agricultural development not only significant variable in case it is true.
خلاصه ماشینی:
درصورتیکه مدیریت بهینه و مطلوبی چه قبل و چه بعد از ایجاد سد در راستای بهرهوری بهتر از آن و همچنین منابع محیطی وجود داشته باشد، به یقین میتوان از بسیاری پیامدهای منفی تأثیرگذار آن در سطح یک منطقه جلوگیری کرد و روند توسعة را به سمت توسعة پایدار محیطی سوق داد؛ اما درصورتیکه اینگونه نباشد و مدیریت و نگرش سیستمی نیز در سطوح مختلف حاکم نباشد، نتیجه آن بروز مسائل و پیامدهای جدیدی است که گریبان گیر نقاط روستایی و شهری خواهد شد.
بر این اساس هدف این تحقیق بررسی تاثیرات اقتصادی سد کارون سه بر سکونتگاههای روستایی پیرامون و ارائه مدلی جهت استفاده از ظرفیتهای ایجاد شده در نتیجه سد برای توسعة نواحی روستایی پیرامون است.
پس فرض Ho یعنی عدم معناداری در زمینه این متغیرها رد میشود و با توجه به اختلاف میانگین که عددی مثبت و همچنین مقدار t در تمامی متغیرهای نامبرده که آن نیز عددی مثبت است میتوان نتیجه گرفت: (o< μ2- μ1) یا (μ2< μ1) به این معنی که وضعیت این متغیرهای اقتصادی در نواحی روستایی پیرامون و بهطورکلی منطقه بعد از ایجاد سد(μ2) بهتر از وضعیت آنها در قبل از ایجاد سد(μ1) میباشد و میتوان نتیجه گرفت که سد کارون سه در بهبود وضعیت متغیرهای اقتصادی روستاهای پیرامون مؤثر بوده است.
نتایج سه متغیر توسعة کشاورزی، قیمت زمین و قوت دادن به اقتصاد محلی نیز معنادار بوده اما با توجه به میزان t بهدستآمده برای هرکدام که منفی بوده (بهترتیب 182/0- ؛ 062/0- ؛ 282/0- ) میتوان اینگونه نتیجه گرفت که سد کارون سه در زمینه این متغیرها یا بدون تأثیر بوده و یا اینکه میزان تأثیرگذاری آن با توجه به میانگین بهدست آمده برای هر کدام که کمتر از متوسط دامنه ملاک (3) بوده است پایینتر از حد متوسط می باشد.