چکیده:
مساکن روستایی در بیشتر کشورهای در حال توسعه نمادی از حاکمیت ساختارهای فیزیکی با خطر خیلی بالا هستند که مقاومت پایینی در برابر نیروهای لرزهای حاصل از زلزله دارند، به طوری که به اعتقاد برخی از صاحب نظران بیش از 95 درصد از مرگ و میرهای ناشی از زلزله، در نتیجه تخریب ویرانی مساکن می باشند. بنابراین توجه به مقاومسازی آن در برابر این گونه سوانح اهمیت زیادی در نیل به سکونتگاه مطلوب و پایدار دارد. این تحقیق با هدف ارزیابی نقش مقاومسازی مسکن روستایی در یک دهه اخیر و تاثیر آن بر روی شاخصهای کیفیت زندگی ساکنین در دهستان سجاسرود از توابع شهرستان خدابنده (استان زنجان) انجام شده است. پژوهش حاضر از لحاظ روش، توصیفی- تحلیلی است و داده های مورد نیاز با استفاده از مطالعات میدانی و تکمیل پرسشنامه گردآوری شده است. به این منظور از 3500 خانوار ساکن در دهستان با استفاده از فرمول اصلاح شده کوکران، تعداد 170 خانوار به عنوان نمونه انتخاب شد و پرسشنامه به صورت تصادفی ساده در روستاهای نمونه توزیع گردید. پایایی متغیرها با استفاده از آلفای کرونباخ به میزان محاسبه شد. به منظور تجزیه و تحلیل دادهها، از روشهای آماری از قبیل بر تحلیل خوشهای، آزمون همگونی کای دو، مدل رگرسیونی چندگانه و تحلیل واریانس و ضریب همبستگی بهره گرفته شده است. نتایج تحقیق نشان دهنده وجود تفاوت معنادار در شاخصهای کیفیت زندگی در دو دوره قبل و بعد از مقاوم سازی مسکن است و همچنین بین شاخصهای کیفیت زندگی و مقاومسازی رابطه مستقیم و بالایی وجود دارد. علاوه بر این، از بین شاخصهای مورد بررسی در مبحث مقاومسازی مساکن روستایی، شاخصهای استفاده از مصالح بادوام در ساخت مسکن و بکارگیری کدهای ساختمانی مورد نظر بنیاد مسکن به ترتیب دارای بیشترین میزان تاثیر و شاخص طراحی مسکن براساس نیاز خانوار کمترین میزان تاثیر را بر کیفیت زندگی خانوارهای روستایی دارا میباشند.
Rural houses in most developing countries are a symbol of the sovereignty of the physical structures with high risk that have low Resistance against seismic forces resulting from the earthquake. So that some scholars believe that more than 95 percent of all deaths from earthquakes is the result of the destruction of the houses. So, regarding to its retrofitting against such disasters is very important in achieving optimal and sustainable settlement. This study aimed to evaluate the retrofitting of rural housing in the last decade and its impact on the quality of life indexes of rural residents in Sojasrod County (Khodabandeh township- Zanjan province). Methodology used was descriptive-analytical; and needed data collected by the use of field study and questionnaires. For this reason, from 3500 households of 30 villages in the county, 170 cases in 15 sample villages were selected by the use of modified Cochran formula; and questionnaire distributed randomly in the sample Villages. For data analysis, statistical methods such as cluster analysis, chi-square homogeneity test, multiple regression analysis and analysis of variance, correlation coefficient in SPSS software were used. The research results showed that there is a meaningful differences in life quality indexes in 2 periods of before and after house retrofitting; and also there is a straight and high relation between housing retrofitting index and life quality indexes. Furthermore, among studied indexes in rural housing retrofitting, using high quality materials in house building and applying the expected building codes of Housing Foundation have the highest impact and house design based on family needs has the lowest impact on the life quality of rural families.
خلاصه ماشینی:
علاوه بر اين، بررسي شواهد حاصل از رخداد سانحه زلزله در مناطق مختلف دنيا نشان ميدهد كه از جمله مهمترين دلايل آسيبپذيري مساكن روستايي ميتوان به عدم رعايت ضوابط ساختماني از قبيل کيفيت نامناسب مساکن، سنگين بودن و زن و عدم تعادل و زن سقف، استحکام ديوار و نظاير آن (Mahendran and Hussain, 2010:77)، فشار اقتصادي مالکان براي کاستن از هزينهها و نيز ضعف مصالح ساختماني (بويژه استفاده كمتر از ملات در بند ديوارها، پيريزي ضعيف، عدم اتصال صحيح بين ستونها، اتصال ضعيف سقف و ديوار) اشاره نمود (Barahkat, 1993) كه در كنار عدم رعايت اصول مكانيابي صحيح، ايجاد و توسعه سكونتگاهها در نزديكي گسل، فقدان سيستم هشدار، ضعف نظارت بر ساخت و ساز، آگاهي عمومي پائين و نظاير آن در مواقع بروز سانحه زلزله به بروز تلفات جاني و خسارت مالي گسترده منجر خواهد شد (UNISDR, 2008:1).
جدول 5: ضريب همبستگي اسپيرمن بين کيفيت زندگي در مسكن جديد و مقاومسازي مسکن {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} ماخذ: يافته هاي تحقيق، 1393 براي بررسي ميزان تاثير هريك از ابعاد مقاومسازي مسكن (بهكارگيري كدهاي ساختماني مورد نظر بنياد مسكن، استفاده از مصالح بادوام در ساخت مسكن، بهره مندي از نظارت مهندسان و نمايندگي آنان در روستا بر روي ساخت و ساز، ميزان رضايت از استحكام مسكن ساخته شده، طراحي مسكن جديد بر اساس نيازهاي ضروري خانوار) در شاخص كيفيت زندگي ساكنان بر اساس ابعاد جهارگانه (اجتماعي، اقتصادي، زيست محيطي و كالبدي) از ديدگاه جامعه نمونه در روستاهاي مورد مطالعه، از تحليل رگرسيون چند متغيره خطي استفاده شده است.