چکیده:
نوزمین ساخت یکی از عوامل موثر در شکل گیری پادگانه های رودخانه ای در زاگرس شمال غربی می باشد. این پژوهش به بررسی نقش و تاثیرات زمین ساخت بر شکل گیری پادگانههای رودخانهای در امتداد رودخانه گیلانغرب می پردازد. مسئله اصلی این تحقیق یکسان نبودن تعداد پادگانه ها و ارتفاع آنها در دو طرف رودخانه گیلانغرب می باشد. در این راستا ابتدا به ارزیابی فعالیت نوزمین ساخت منطقه با استفاده از شاخص های ژئومورفیک((SL,S,smf,…. و شواهد ئومورفولویکی فعالیت نوزمین ساخت در منطقه پرداخته شد.برای بررسی تاثیر نوزمین ساخت بر شکل گیری پادگانه های رودخانه ای سه نیمرخ توپوگرافی در ابتدا، وسط و انتهای بازه مورد بررسی از رودخانه با فوصل متفاوت از راندگی گیلانغرب تهیه و مورد تحلیل قرار گرفتند. در این پژوهش از DEM ده متر، عکسهای هوائی 1:20000 سال 1347 و تصاویر ماهواره IRS به عنوان داده های تحقیق استفاده شده و از بازدیدهای میدانی برا شناسایی شواهد ژئومورفولوژیکی بهره گرفته شده است.نتایج کمی بدست آمده از شاخص های ژئومورفیک و بررسی شواهدژئومورفولوژیکی حاکی از شدت فعالیت های نوزمین ساختی در منطقه می باشد. بررسی نیمرخ پادگانه ها نشان دهنده ایعدم تقارن پادگانه ها در دو طرف رودخانه بوده بطوریکه در ساحل چپ سه پادگانه و در ساحل راست به موازات نزدیک شدن رودخانه به راندگی گیلانغرب به ترتیب 3، 4 و 5 پادگانه شکل گرفته که ارتفاع این پادگانه ها از سطح بستر رودخانه یکسان نمی باشد. بنابراین با توجه به عدم یکسان بودن تعداد و ارتفاع پادگانه ها و افزایش تعداد پادگانه ها در نزدیکی راندگی گیلانغرب می توان نتیجه گرفت که نوزمین ساخت عامل اصلی شکل گیری و ناهنجاریهای موجود در تعداد و ارتفاع پادگانه ها می باشد.
Neo tectonics is one of the factors in the formation of river terraces in the northwestern Zagros.This study examines the impact of the neo tectonics on the formation of river terraces along.In equality in the number of terraces and their height in both sides of Gilan-e-gharb river comprises the main issue in this study. For this, at first the assessment of activity of the neotectonicsarea was performed by using geomorphic indicators (SL, S, smf) and geomorphological evidences of neo tectonics activity in the area. To examine the effect of the neo tectonicson the formation of river terraces, three topographic profiles in the beginning, middle and end of understudy interval of the riverwith different distances from Gilan-e-gharb thrust were analyzed. The quantitative results of geomorphic indicators and studying geomorphologic evidence simplicate on severity of neo tectonics activities in the region. Investigation of terraces profile indicates asymmetry of terraces in both sides of the river such that three terraces in the left shore and in right shore, along river close to Gilan-e-gharb thrust, respectively 3, 4 and 5 terraces were formed that the height of this terraces from riverbed does not equal. So, in regard to inequality in the number and the height of the terraces and increasing the number of terraces near Gilan-e-gharb thrust, we can conclude that neotectonics is the main factor in the formation and existing disorders in the number and height of terraces. In this study 10m Digital Elevation Model, 1:20000 aerial photographsin 1968 and IRS satellite images as study data, were used and field surveys were utilized to identify geomorphological evidences.
خلاصه ماشینی:
در ادامه نیمرخ توپوگرافی سه مقطع ترسیم شد و با مد نظر قرار دادن این نکته با توجه به مبانی نظری که پادگانههای رودخانهای منطقه در دشت ایجاد شدهاند و هیچ عامل توپوگرافی مانع ایجاد پادگانهها در دو طرف رودخانهها نبوده و اگر پادگانهها منشأ اقلیمی داشته باشند، باید تعداد آنها در دو طرف رودخانه یکسان و اختلاف ارتفاع فاحش وجود نداشته باشد و در صورت وجود اختلاف در تعداد و اختلاف ارتفاع و همچنین تحلیل میزان تأثیر فاصله از راندگی در تعداد و ارتفاع پادگانهها، نقش نو زمینساخت در شکلگیری پادگانه مشخص میشود.
(به تصوير صفحه مراجعه شود)شکل 6- دو مقطع بخشی از پادگانهها و تناوب رسوبات ریز و درشت دانه (این عکسها مربوط به بخشی از پادگانههای اصلی است و ارتفاع اصلی پادگانهها بیشتر است) تأثیر تکتونیک بر ارتفاع و تعداد پادگانهها: برای بررسی نقش تکتونیک و فعالیت راندگی گیلانغرب بر شکلگیری پادگانهها در سه مقطع نیمرخ رودخانهها از DEM ده متر منطقه استخراج شد و طی بازدیدهای میدانی با دادههای زمین کنترل گردید.
بر این اساس در امتداد نیمرخ یک با عرض مقطع 64/3 کیلومتر و فاصله 5/4 کیلومتر از راندگی گیلانغرب، سه پادگانه در سمت چپ رودخانه و چهار پادگانه در سمت راست رودخانه شکل گرفته است و از نظر ارتفاعی، تفاوت زیادی بین ارتفاع پادگانهها وجود دارد.
جدول 2- ارتفاع پادگانههای رودخانهای گیلانغرب (به تصوير صفحه مراجعه شود) جمعبندی و نتیجهگیری بررسی مقادیر کمی به دست آمده از شاخصهای ژئومورفیک و شواهد ژئومورفولوژیکی حاکی از فعال بودن حرکات نو زمینساخت در منطقه است.