چکیده:
انتخاب محل دفن پسماندها یکی از مراحل مهم در مدیریت پسماندهای جامد شهری است و با توجه به اثرات مخرب محیط زیستی، اقتصادی و اکولوژیکی این محلها، انتخاب محل دفن باید با دقت و طی یک فرایند علمی صورت گیرد. استفاده از دادههای مکانی و تحلیل درست این دادهها برای بهرهگیری در مکانیابی محل دفع نخالههای ساختمانی اهمیت فراوانی دارد. دفن بهداشتی پسماندهای شهری مانند هر پروژه مهندسی دیگر، به اطلاعات پایه و برنامهریزی دقیق نیازمند است. انتخاب فاکتورهای متعدد سبب تعدد لایههای اطلاعاتی شده و کوششها برای یافتن راهحلی مناسب برای تحلیل بر تعداد زیادی لایههای اطلاعاتی و اخذ نتیجهی صحیح، تصمیمگیران را به سمت استفاده از سیستمی سوق میدهد که علاوه بر دقت بالا از نظر سرعت عمل و سهولت انجام عملیات در حد بالایی قرار داشته باشد. از اینرو طی تحقیق حاضر شهرستان گرگان با استفاده از روش ارزیابی چند متغیره و با تکیه بر معیارهای اکولوژیکی و برخی معیارهای شبه اقتصادی و اجتماعی پهنهبندی شد. معیارهای مورد استفاده در این تحقیق شامل خاک، سنگبستر و زمینشناسی، فاصله از منابع آبهای سطحی، شیب، ارتفاع، پوشش گیاهی، فاصله از جاده، فاصله از مناطق مسکونی، فاصله از آبهای زیرزمینی، فاصله از فرودگاه و فاصله از مناطق حفاظتشده هستند. برای وزندهی به معیارها از روش مقایسات زوجی در قالب تحلیل سلسلهمراتبی (AHP) استفاده شد و سپس با تکیه بر دو روش فازی و بولین در رهیافت ترکیب خطی وزن داده شده (WLC) لایهها باهم ترکیب شدند و نقشه قابلیت سرزمین برای مکانیابی محل دفع نخالههای ساختمانی بهدست آمد. در نهایت بر اساس روش شایستگی ناحیهایسرزمین، چهار منطقهی مناسب برای احداث دفن نخالههای ساختمانی برای بررسیهای دقیقتر مشخص شد که این چهار منطقه اکثراً در بخش شمال شرقی محدوده مورد مطالعه قرار گرفتهاند و دارای 314، 150، 166و 284 هکتار مساحت هستند *نویسنده مسئول: satdiva@gmail.com
One of the important steps in urban waste management programs is selection of proper sites for building materials waste disposal. This becomes even more important when considering the high ecological and economic impacts of these materials on the surrounding environment during town growth. Inclusion of relevant factors and constraints in the process should hence be based on a scientific methodology. The healthy landfill of urban waste, such as every other engineering project, needs basic information and careful planning. Choosing different factors leads to diversity in dead layers, consequently the attempts to find adequate solutions and make correct decisions directs the decision makers to apply systems which not only have high accuracy but also are fast and easy to be used in operations. In this research, the Gorgan Township was assessed for proper landfill sites for waste from building materials using a fuzzy multi criteria approach that included ecological and surrogate social and economic factors. Soil types, lithology, distance to surface waters, slope, elevation, vegetation, distance to roads and urban areas, underground water level and distance to airport and protected areas comprised the factors considered in the process. The analytical hierarchy process was used for weight assignment to the factors and these were standardized through fuzzy membership functions. The factors and the constraints were combined using the weighted linear combination which resulted in a land suitability map for landfill site selection. The selection of the proper sites was then conducted using the zonal land suitability method and of the results the four best ranking sites were earmarked for further analysis. These were mostly located on the north east of the township and enjoyed 284, 166, 150 and 314 hectares in size.
خلاصه ماشینی:
برای وزندهی به معیارها از روش مقایسات زوجی در قالب تحلیل سلسلهمراتبی (AHP) استفاده شد و سپس با تکیه بر دو روش فازی و بولین در رهیافت ترکیب خطی وزن داده شده (WLC) لایهها باهم ترکیب شدند و نقشه قابلیت سرزمین برای مکانیابی محل دفع نخالههای ساختمانی بهدست آمد.
این پژوهش در نظر دارد با ارزیابی اراضی شهرستان گرگان با توجه به توان طبیعی و بررسی مسائل اقتصادی، اجتماعی بر اساس معیارها و ضوابط موجود، نواحی مناسب برای دفع نخالههای ساختمانی را پیشنهاد دهد.
(رجوع شود به تصویر صفحه) شکل 1- منطقه مورد مطالعه و موقعیت آن در استان گلستان و کشور ایران (Mahiny and Clarcke, 2012) روش تحقیق تدوین معیارها: در این مطالعه ابتدا با مرور منابع و بررسی ضوابط موجود و همچنین نظر کارشناسان، معیارها و مشخصههای محیط زیستی تأثیرگذار در مکانیابی محل دفع نخالههای ساختمانی تدوین شده است و پس از تعیین مرز محدوده مطالعاتی با جمعآوری اطلاعات و دادههای اولیه، پایگاه سامانه اطلاعات جغرافیایی منطقه تهیه گردید.
شکل 9 نقشه ارزیابی چند معیاری منطقه مورد مطالعه برای مکانیابی دفع نخالههای ساختمانی شهرستان گرگان با استفاده از موارد یاد شده در دامنه 0 تا 255 میباشد.
نقشه 10 نقشه ارزیابی چند معیاری منطقهی مورد مطالعه برای مکانیابی دفع نخالههای ساختمانی شهرستان گرگان با استفاده از روش AHP در دامنه 0 تا 255 میباشد.
این مقاله با طی روندی هدفمند و بهرهگیری از سه مدل تصمیمگیری AHP، WLC و منطق FUZZY به فرایند انتخاب محلهای دفن نخالههای ساختمانی شهرستان گرگان پرداخته است.