چکیده:
خطوط استخوان بندی حمل و نقل همگانی شهر مشهد حدود 50 درصد با یکدیگر همپوشانی دارند که این مسئله از سطح پوشش سیستم میکاهد. این تحقیق با هدف باز طراحی مسیر خطوط مذکور با رویکرد حداکثرسازی خصوصیت دسترسی سیستم انجام شده است. جهت تعیین مسیرهای اصلاحی خطوط مذکور از روش الگوریتم کلونی مورچگان استفاده شده است. سپس شاخص دسترسی ترکیبی به روش هنسن به تفکیک 253 ناحیه ترافیکی در دو حالت سیستم وضع موجود و سیستم پیشنهادی تحقیق محاسبه شده است. مقایسه دو سیستم وضع موجود و اصلاح شده به کمک شاخص دسترسی و با روش محاسبه میانگین دو گروه مستقل با استفاده از نرمافزار SPSS انجام شده است. مسیرهای اصلاحی تعریف شده، سطح پوشش را افزایش داده در حالیکه طول کل خطوط سیستم پیشنهادی نسبت به سیستم اولیه ثابت میباشد. همچنین شاخص دسترسی به سیستم اصلاح شده نسبت به سیستم موجود به طور معناداری افزایش یافته است. با توجه به اینکه سیستم موجود استخوان بندی حمل و نقل همگانی شهر مشهد با روشهای مبتنی بر سرعت و حرکت طراحی شده است، نتایج این تحقیق، تفاوت رویکرد مبتنی بر سرعت و حرکت نسبت به رویکرد مبتنی بر دسترسی را در طراحی سیستمهای حمل و نقل همگانی آشکار میسازد
Applying of two systems Light Rail Transit and Bus Rapid Transit as skeleton of public transport has been defined in Mashhad city. There are problems in the line routes of the system including about 50 percent coverage with each other along their routes that this problem reduces the system''s coverage. This research is done with the aim of re-designing of the mentioned routes with a view to maximizing system access. Research method is both qualitative and quantitative and it is applied research. To reform the public transport skeleton routes a mathematical modeling approach is applied using ant colony algorithm. Then combined access index using Hansen method has been calculated divided to 253 traffic zones and in two different cases, system status quo and the system proposed by research. The population access, the places of employment and attractive land uses were have noticed on calculating the mentioned index. The research data were obtained from database of comprehensive transportation study of Mashhad which was update at 2013 using documentary study. Improved routes of public transit skeleton have been defined as the results of this research that they have no coverage with each other so the system coverage is increased while their overall length is less than the approved routes. Also the access index significantly increased in case of modified system compare with the primary one. Given that the existing public transit skeleton system has been designed with methods based on movement, the results of this research reveals differences between the methods based on movement and access in case of designing of public transport.
خلاصه ماشینی:
اصلاح مسیر سیستمهای اصلی حمل و نقل همگانی شهر مشهد با روش الگوریتم کلونی مورچگان و رویکرد افزایش دسترسی هومن شادابمهر1*، محمدرحیم رهنما2، محمداجزاء شکوهی3، عزتاله مافی1 4دکتری جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه فردوسی مشهد پردیس بینالملل 2استاد جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه فردوسی مشهد 3دانشیار جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه فردوسی مشهد 4دانشیار جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه فردوسی مشهد تاریخ دریافت: 15/9/94 ؛ تاریخ پذیرش: 22/6/95 چکیده خطوط استخوان بندی حمل و نقل همگانی شهر مشهد حدود 50 درصد با یكدیگر همپوشانی دارند كه این مسئله از سطح پوشش سیستم میكاهد.
واژههای کلیدی: حمل و نقل همگانی، دسترسی، الگوریتم کلونی مورچگان، شهر مشهد مقدمه طرح مسئله بر اساس مطالعات و برنامهریزیهای انجام شده در شهر مشهد، استفاده از دو نوع سیستم حمل و نقل نیمه انبوهبر شامل قطار سبك شهری LRT (4 خط) و اتوبوس سریع شهری BRT (4خط) مصوب شده است؛ بنابراین سیستمهای مذكور به عنوان استخوانبندی حمل و نقل همگانی در شهر مشهد تلقی میشوند (طرح هفتم، 1391: 17).
بر این اساس سؤال این تحقیق عبارت است از اینکه چگونه میتوان مسیر خطوط استخوانبندی حمل و نقل همگانی شهر مشهد را اصلاح نمود به گونهای که شاخص دسترسی (شامل دسترسی جمعیت، محلهای اشتغال و کاربریهای جاذب سفر) به سیستم حملونقل همگانی افزایش یابد؟ سوابق تحقیق: مطالعات (Burrows et al.
در مطالعه (Rai and Verma, 2009:23-36) با عنوان طراحی خطوط تغذیه شبکه حمل و نقل همگانی با استفاده از الگوریتم مورچه از روش الگوریتم مورچه با تابع هدف افزایش همزمان منافع مسافران و گردانندگان سیستم (کاهش زمان صرف شده مسافران و افزایش درآمد گردانندگان سیستم) استفاده شده است.