چکیده:
توده آهکی بیستون در شمال و شمالشرقی استان کرمانشاه و در واحد ساختمانی زاگرس مرتفع قرار دارد. با توجه به گستردگی، خلوص و ضخامت سازند آهکی بیستون، تراکم بالای گسلها، درزه و شکاف، اختلاف ارتفاع بالا و همچنین وجود شرایط اقلیمی مناسب، لندفرمهای کارستی توسعۀ یافتهای در این توده شکل گرفته است. هدف این پژوهشپهنهبندی توسعۀ کارستسطحی در توده آهکی بیستون با استفاده از مدل منطقفازی میباشد.در مجموع نُه عامل سنگشناسی، فاصله از گسل، ارتفاع، بارش، دما، خاک، کاربری (پوششگیاهی)، شیب و جهت شیب به عنوان متغیرهای مستقل در فرایند کارستزایی و توسعۀ آن و همچنین شکلگیری ژئومورفولوژی کارست در منطقۀ مورد بررسی، دخیل میباشند. از آنجایی که ژئومورفولوژی کارست بر میزان شارژ و ویژگیهای کمی و کیفی آبخوانهای کارستی و بررسی میزان آسیبپذیری آنها، تاثیر بسزایی دارد، تهیه نقشه توسعۀیافتگی سطحی کارست و میزان تأثیر عوامل مختلف در نفوذپذیری سازندها، لازم و ضروری میباشد. از مدل منطقفازی (عملگر گاما) به منظور تحقق این هدف، استفاده شدهاست. براساس نتایج حاصله، توده بیستون به لحاظ پهنهبندی توسعۀ کارستسطحی به چهار منطقۀ فاقد کارست، کارست با توسعۀ کم، کارست با توسعۀ متوسط و مناطق توسعۀیافته کارستی تقسیم گردید. ارزیابی نقشه پهنهبندی حاصله با فروچالهها و پولیههای کارستی، حاکی از دقت بالا و کارایی مطلوب این مدل در ارزیابی توسعۀ کارستسطحی میباشد؛ همچنین، تلفیق لایههای اطلاعاتی، نقش موثر سنگشناسی (سازند بیستون) را در فرایند توسعۀیافتگی کارست نشان میدهد.
Abstract Zoning surface karst development by using Fuzzy logic model in Bisotun limestone mass Bisotun Limestone mass situated in the north and northeast Kermanshah Province and high Zagros structural unit. Due to the span, purity and Bisotun limestone formation thick, high density faults, joints and cracks, high altitude differences and is also suitable climatic conditions, developed karst landforms in this mass is formed.Zoning surface karst development by using Fuzzy logic model in Bisotun limestone mass Bisotun Limestone mass situated in the north and northeast Kermanshah Province and high Zagros structural unit. Due to the span, purity and Bisotun limestone formation thick, high density faults, joints and cracks, high altitude differences and is also suitable climatic conditions, developed karst landforms in this mass is formed. Nine elements of lithology, faults, elevation, rainfall, temperature, use land (vegetation), slope and aspect as independent variables in the process of karst formation and development and also geomorphology karst formation are involved in the study area. Mapping of surface karst development and the effects of different factors in permeability formations, Is necessary. The fuzzy logic model (gamma function) In order to achieve this goal, is used. Based on the results, Bisotun mass in terms of zoning surface karst development were divided four four non Karst region, Karst with the development of low, medium developed and developed regions. Evaluation zoning map with sinkholes and karst Polje, showed high precision and high efficiency of this model to evaluate the development of karst surface. Key words: zoning, development of karst, fuzzy logic, Bisotun
خلاصه ماشینی:
با توجه به گستردگی، خلوص و ضخامت سازند آهکی بیستون، تراکم بالای گسلها، درزه و شکاف، اختلاف ارتفاع بالا و همچنین وجود شرایط اقلیمی مناسب، لندفرمهای کارستی توسعۀ یافتهای در این توده شکل گرفته است.
ارزیابی نقشه پهنهبندی حاصله با فروچالهها و پولیههای کارستی، حاکی از دقت بالا و کارایی مطلوب این مدل در ارزیابی توسعۀ کارستسطحی میباشد؛ همچنین، تلفیق لایههای اطلاعاتی، نقش موثر سنگشناسی (سازند بیستون) را در فرایند توسعۀیافتگی کارست نشان میدهد.
سپس متغیرهای ارتفاع، ترکیـب سنگی، زمین ریختشناسی، دما، بارش، تبخیر و شیب و نقشههای پهنهبنـدی به دست آمده از مناطق مختلف استان را از نظر درجه توسعۀ یافتگی کارست و همچنین شرایط مساعد تحول کارست در اقلیم حاضر مشخص و در پایان مناسبترین نقشه توسط مدل ارزش اطلاعاتی تهیه شده و همچنین ایشان به بررسی نقش زمینساخت در تحول چشمههای کارستی استان کرمانشاه با استفاده از روش رادار پرداختند.
یمانی و همکاران (1392) به بررسی عوامل موثر در توسعۀ یافتگی و پهنهبندی کارست در حوضه چله استان کرمانشاه با استفاده از مدل منطق فازی پرداختند و براساس متغیرهای مورد بررسی، منطقۀ مورد مطالعه را به چهار پهنه مناطق فاقد کارست،کارست با توسعۀ کم، کارست با توسعۀ متوسط و کارست توسعۀ یافته تقسیم نمودند.
Zoning surface karst development by using fuzzy logic model in Bisotun limestone mass Ali Dastranj1, Ahmad Nohegar2, Javad Rafei Sharifabad3 Soil Conservation and Watershed Management Department, Agricultural and Natural Resources Research Center of khorasan Razavi, AREEO, Mashhhad.