چکیده:
در دهه های اخیر افـزایش جمعیت شـهرها و رشد شهرنشینی باعث مشکلات بیشماری از جمله مشکلات تراکم رشد فزاینده شهرها،کمبود مسکن، تخریـب مکـانهـای شـهری و افزایش نابرابریهای بهداشتی و اجتماعی، در مقیاس وسیع، بین ساکنان شد. دغدغهها و نگرانی های ناشــی از این پدیده موجب گردید تا رویکردهای متعددی برای تأمین وضعیت مطلوب زندگی برای نسل های امروز و آینده مطرح شودکه یکی از این رویکردهای مهم، رویکرد شهر سالم است. از این رو بررسی و سنجش شاخص های شهر سالم در سطح نواحی مختلف( استان، شهرستان و شهر) میتواند گامی موثر در برنامهریزی توسعه پایدار شهری باشد. لذا پژوهش حاضر با هدف ارزیابی سکونتگاه های شهری استان گلستان از لحاظ شاخص های شهرسالم انجام شده است. روش پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی با هدف کاربردی است. جامعه آماری 14 شهرستان استان گلستان براساس آمارنامه 1390 می باشد. برای ارزیابی شهرسالم از 50 شاخص در 4 بخش بهداشتی- درمانی، محیط زیست، اجتماعی- اقتصادی و سلامت استفاده شده است. برای بیان اهمیت نسبی هریک از شاخص ها از مدل ANP و جهت تجزیه و تحلیل دادهها از مدل پرومته و تحلیل گایا استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که نقاط شهری شهرستان گالیکش با امتیاز (271/0) کاملاً برخوردار، بندرگز با امتیاز(220/0) برخوردار، کردکوی(141/0)، رامیان(110/0)، کلاله(106/0) و مینودشت(033/0) نسبتاًبرخوردار، مراوه تپه(002/0-)، آق قلا(004/0-) ،ترکمن(105/0-)، علی آباد(112/0-)، گنبدکاووس(131/0-) و گمیشان(147/0-) نابرخوردار وآزاد شهر وگرگان به ترتیب با امتیاز(182/0-) و(197/0-) شهرستان های کاملاً نابرخوردار از شاخصهای شهر سالم در استان گلستان می باشند.
In recent decades, increasing urban population and urbanization Numerous problems including congestion problems growing cities, housing shortages, damage to urban areas and increasing social and health inequalities, on a large scale, was among the residents. Concerns and worries arising from this phenomenon caused to several approaches to provide favorable conditions of life for present and future generations to be raised one of the important approaches, approach a healthy city. The review and evaluation of healthy city indicators in various areas (province, city and town) can be an effective step in planning sustainable urban development. This study aimed to assess the urban settlements in Golestan province has been done in terms of indicators of healthy city the method of cross-functional purpose. The population of the 14 city of Golestan province is based on 1390 statistics. To assess the health of the 50 indicators have been used in four sectors of health, environment, socio-economic and health. To express the relative importance of each of the indicators is used of ANP and the analysis of data and analysis of Prometheus model Gaia. The results show that urban areas GALIKESH city with points (271/0) is quite high, Gaz points (220/0) have, Kordkoy (141/0), Rami (110/0), stigma (106/0) and Minoodasht (033/0) is relatively high, Maravetappe (002 / 0-), Aq Qala (004 / -0), Turkmenbashi (105 / 0-), Aliabad (112 / 0-), Gonbad (131 / 0-) and Gomishan (147 / 0-) not important Free Gorgan, respectively, points (182 / 0-) and (197 / 0-) city was completely unknown Indicator of Healthy Cities in Golestan province.
خلاصه ماشینی:
تحلیل فضایی سکونتگاههای شهری استان گلستان از لحاظ شاخصهای شهر سالم حسین نظم فر1*، سعیده علوي2، علی عشقی چهاربرج3 1دانشیار گروه جغرافیا و برنامهریزي شهري، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبيل 2دانشجوي دکتري جغرافیا و برنامهریزي شهري دانشگاه محقق اردبیلی، اردبيل 3دکتري جغرافیا و برنامهریزي شهري دانشگاه محقق اردبیلی، اردبيل تاريخ دريافت: 28/9/94 ؛ تاريخ پذيرش: 24/05/95 چکیده در دهههای اخير، افـزايش جمعیت شـهرها و رشد شهرنشيني باعث مشكلات بیشماری ازجمله مشكلات تراكم رشد فزاينده شهرها، كمبود مسكن، تخريـب مکانهای شـهري و افزايش نابرابریهای بهداشتي و اجتماعي، در مقياس وسيع، بين ساكنان شد.
نتایج پژوهش نشان میدهد که نقاط شهری شهرستان گالیکش با امتیاز (271/0) کاملا برخوردار، بندرگز با امتیاز (220/0) برخوردار، کردکوی (141/0)، رامیان (110/0)، کلاله (106/0) و مینودشت (033/0) نسبتاًبرخوردار، مراوهتپه (002/0-)، آققلا (004/0-)، ترکمن (105/0-)، علیآباد (112/0-)، گنبدکاووس (131/0-) و گمیشان (147/0-) نابرخوردار و آزادشهر و گرگان به ترتیب با امتیاز (182/0-) و (197/0-) شهرستانهای کاملا نابرخوردار از شاخصهای شهر سالم در استان گلستان هستند.
با توجه به تحقيقات انجام شدۀ پيشين، از نوآوریهای اين پژوهش روش ارزيابي شاخصها با مدل برنامهریزی منطقهای پرومته و استفاده از 50 شاخص شهر سالم که دربرگیرندۀ شاخصهای جامعتر و همچنين مكان موردمطالعه يعني شهرستانهاي استان گلستان است که تاکنون چنین تحقیقی برای این استان انجام نگرفته است تحقیق حاضر میتواند این خلأ را پرکند.
شکل شماره (4) نمودار جریان مثبت، منفی و خالص مربوط به هریک از شهرستانهای استان گلستان ازنظر برخورداری از شاخصهای شهر سالم را نشان میدهد.
نتایج حاصل از تحلیل گایا در رتبهبندی بهترین تا بدترین شهرستانهای استان گلستان ازنظر برخورداری از شاخصهای شهر سالم بهصورت نمودار در شکل شماره (6) نشان داده شده است.
در این راستا پژوهش حاضر با هدف ارزیابی شاخصهای شهر سالم در سکونتگاههای شهری استان گلستان انجامشده است.