چکیده:
صنایع سنگی به دلیل سیر تطوری که در تکنیک تولید در طول پیشازتاریخ طی کردهاند، ویژگیهایی قابلتشخیص و مناسب برای تاریخگذاری دارند. یکی از این ویژگیها تشخیص فنآوری تولید بهویژه در تیغهها و ریزتیغههاست که با انواع تکنیکها شامل ضربه مستقیم با چکش سخت و ارگانیک، ضربه غیرمستقیم و تکنیک فشاری تولید میشوند و هر یک از این تکنیکها علائم متمایزی را ایجاد میکنند. پژوهش حاضر مبتنی بر مطالعه تکنیکهای تولید تیغهها و ریزتیغهها در مجموعه دستساختههای سنگی غار کمیشان مازندران است که چندین دوره از میانسنگی تا عصر آهن را دربرمیگیرد. بر اساس این پژوهش در مجموعه مربوط به دوران میانسنگی در کمیشان، تکنیک ضربه غیرمستقیم همراه با تکنیک ضربه مستقیم با چکش ارگانیک در برداشت تیغهها و ریزتیغهها مورد استفاده قرار میگرفت. پس از آن در دوران نوسنگی تکنیک جدیدی در منطقه مورد استفاده قرار گرفت که در مراحل اولیه بهصورت برداشت فشاری ریزتیغهها از سنگ مادرهای مخروطی و قایقی بوده و در دورههای بعد، احتمالاً در مسسنگی و عصر مفرغ تغییر دیگری در تکنیکهای برداشت حاصل شد که استفاده از نوک فلزی در ابزار فشار و در پانچ برای ضربه غیرمستقیم بود که قبل از کشف فلز استفاده از آن ممکن نبود.
Regarding the evolution of the production technique over a long period of prehistory, chipped stone assemblages provide many features that are recognizable and suitable for relative chronology, among which production techniques including hard/soft direct percussion, indirect percussion and pressure, especially in blade and bladelet production, are more reliable. This paper presents a research on blade and bladelet production techniques identified in the chipped stone assemblage of Komishan Cave in Mazandaran, a multi-period site presenting cultural material from Mesolithic, Neolithic and later periods including Chalcolithic, Bronze and Iron Ages. The lithic industry indicates the application of soft direct percussion and punch technique in blade and bladelet production in Mesolithic period, while in the Neolithic, pressure technique is presented in conical, bullet shaped and boat shaped cores and their products. Another evolution in the production technique of blades and bladelets occurred in later periods, detected through observation of traces of applying metal tips in punches and pressure tools, which obviously was impossible during Neolithic.
خلاصه ماشینی:
پس از آن در دوران نوسنگي تکنيک جديدي در منطقه مورد استفاده قرار گرفت که در مراحل اوليه به صورت برداشت فشاري ريزتيغه ها از سنگ مادرهاي مخروطي و قايقي بوده و در دوره هاي بعد، احتمالا در مس سنگي و عصر مفرغ تغيير ديگري در تکنيک هاي برداشت حاصل شد که استفاده از نوک فلزي در ابزار فشار و در پانچ براي ضربه غيرمستقيم بود که قبل از کشف فلز استفاده از آن ممکن نبود.
Inizan et al(، اين تکنيک ها حتي در دوران نوسنگي و در سنگ مادرهاي قايقي )naviform( لوانت هم براي برداشت تيغه ها مورد استفاده بودند (بنگريد به ;١٩٩٦ ,Bar-Yosef ١٩٩٥ ,Quintero and Wilke).
Inizan et al( )٤٠ :٢٠٠٦ ;٧٤ :٢٠٠٠ ,Pelegrin ;١٢٨ :١٩٩١ ,Pelegrin؛ در ايران نيز در مجموعه هايي که از محوطه هاي پارينه سنگي جديد گزارش شده اند، برداشت تيغه ها و ريزتيغه ها با استفاده از تکنيک ضربه مستقيم با هر دو نوع چکش سخت و ارگانيک صورت گرفته است و به نظر ميرسد استفاده از ضربه غيرمستقيم پس از دوران پارينه سنگي جديد رواج يافته است (بنگريد به ابوالفتحي و ديگران ، ١٣٩٤: ٢٠؛ ;٣١ :٢٠١٢ ,Bordes and Shidrang .
در مجموعه مربوط به دوران ميان سنگي در کميشان ، اين تکنيک همراه تکنيک ضربه مستقيم با چکش ارگانيک در برداشت تيغه ها و ريزتيغه ها مورد استفاده قرار گرفت .
(, Préhistoire de la Pierre Taillée II, économie du débitage laminaire )Table ronde de technologie lithique 3; Meudon-Bellevue octobre 1982(, CREP, Paris, 71-94.