چکیده:
از شاخصههای حکیمانه بودن آیات قرآن، تکیه بر حق گرایی و حق مداری آیات قرآن است، متن حکیمانه مخاطبینش را به حق و حقیقت راهنمایی می کند. قرآن به جهت حکیمانه بودن آیاتش غیر از حق نمیگوید و جز به راه حق دعوت نمیکند؛ اراده الهی در متن قرآن بر تحقق حق است و دین اسلام و قرآن و پیامبرk همه به حق توصیف گشتهاند. قرآن به حقگرایی کاربردی در قضاوتها و شهادتها، حق طلبی، حق دهی، حق گویی، اظهار حق و دعوت به حق تأکید فراوان نموده است و از اعراض و کتمان و التباس حق به عنوان موانع حقگرایی، بر حذر داشته است. از وجوه حق گرایی قرآن، توجه به واقعیتهایی است که میتواند با نگاه به گذشته و پیگیری وقایع پیشین به خصوص قصص انبیاء و همینطور توجه به واقعیتهای موجود در انسان و اغماض و مدارا و آسان گیری برای رساندن افراد به حق ،موثر باشد. از دیگر وجوه حکیمانه بودن قرآن، تکیه بر فطرتحقیقتجوی انسان به عنوان ظرف تحققحقگرایی در آیات قرآن است که با شیوههای حکیمانهای همچون پرسشگری و گفت و گو، موعظه حسنه، ذکر (بیداری) زمینههای شکوفایی آن را فراهم میسازد.
One of the signs of the wisdom of the Quranic verses is their reliance on truth-orientedness and truthfulness. A wise text leads its addressee to the truth, and the Quran, due to the wisdom of its verses, does not say anything except the truth and does not invite people to anything except the way of the truth. The divine will in the context of the Quran is the fulfillment of the truth, and the religion of Islam, the Quran and the Prophet (p.b.u.h.) are all described as truthful. The Quran emphasizes practical truth-orientedness in judgments and testimonies, truth-seeking, telling the truth and inviting to the truth, and invites people to keep away from ignoring the truth, concealing the truth and obscuring the truth as barriers to truth-orientedness. One of the features of the truth-orientedness of the Quran is its focus on the facts that can be instrumental in leading people to the truth by studying the past and following past events, especially the prophets' stories, as well as by considering the realities of human beings, forbearance, tolerance and lenience. Another aspect of the wisdom of the Quran is its reliance on the truth-seeking nature of man as the background of the realization of truth-orientedness in the verses of the Quran, which, through wise practices such as questioning, dialogue, good preaching and zikr (awakening), paves the way for its flourishment.
خلاصه ماشینی:
هدف خداوند از ذکر حکمت در آيات قرآن ، آن است که توجه مخاطبينش را به ويژگي مهم کتاب الهي جلب نمايد که حکيمانه و منطقي سخن ميگويد؛ به دور از هرگونه تسـامح و اختلاف و يا تناقض ؛ با دقت و ظرافت بينظير بيان مطلب ميکند بـه گونـه اي کـه هـيچ بيهودگي بدان راه ندارد و تلاش ميکند که مؤمنين را به حکمـت برسـاند و قـوه تشـخيص حقايق را در قلوب آنها تقويت کند کـه هـر کـس از آن برخـوردار باشـد از خيـر کثيـري برخوردار ميشوند «ومنُْ يؤْت اْلحِکْمۀ فقدْ أُوتِي خيْرًا کثِيرًا» (البقره ، ٢٦٩).
معني حکمت و حکيمانه حکمت را رسيدن به حق و حقيقت از طريق دو بال علم و عقل تعريف کرده اند (راغـب اصفهاني ، ٢٤٩)، علامه طباطبائي گويد: حکمت گزاره هاي عقلي درست و مطابق بـا واقـع است ، با اين ويژگي که آن گزاره ها به گونه اي مشتمل بر سعادت انسان باشد، مثـل معـارف حقيقي الهي درباره مبدأ و معاد و معارفي که حقايق طبيعت را تشريح ميکند؛ از آن جهـت که به سعادت انسان برخورد دارد و مانند عقايد فطـري کـه اسـاس احکـام دينـي اسـت » (طباطبائي، ٤١٨/٢).
در زندگي روزمره به طور معمـول بـا مسـائلي مواجـه مـي شـويم کـه ضـرورت دارد حق گرايي را مورد نظر قرار دهيم و قرآن حکيمانه از ما خواسته است حق را در جنبه هاي مختلف برپا سازيم مانند: ١ـ قضاوت و شهادت به حق : يک فرد حـق گـرا در داوري و قضـاوت ميـان افـراد و گواهي دادن ها، به حق و آنچه حقيقت است گواهي ميدهد حتـي اگـر بـه ضـررش باشـد ١.