چکیده:
این مقاله پژوهشی اکتشافی است که در صدد تبیین نقش ذوق یا سلیقه در اعمال و رفتارهای دینی مردم جامعه ایران میباشد؛ به این منظور، ضمن مطالعهی اسنادی، با استفاده ازنمونهگیری غیراحتمالی هدفمند و گزینشی، با 15 نفر از اساتید مبرز حوزههای علمیهی تهران و قم نیز مصاحبهی عمیق و نیمه ساختیافته به عمل آمده و دادههای گردآوری شده با استفاده ازروش تحلیل محتوای کیفی مورد واکاوی قرار گرفته است. برخی ازیافتههای این پژوهش عبارت است از: آداب و رفتار اسلامی، مشحون از سلیقهی دینداران است، به گونهای که افراد با توجه به ذوق و تمایلات درونی خود، در فضا و اجتماعات دینی قرار گرفته و ضمن افزایش سرمایهی دینی خود، بتوانند با انتخاب اعمال و رفتار دینی که با ذوق و ترجیحات درونی آنان نیز تناسب دارد، تکالیف دینی خود را با خرسندی اداء نموده و ارزشهای دینی را در جامعه منعکس نمایند. بنابراین، رفتاری که درحیطه ی مستحبات و اعمال دینی افراد میگنجد، همان آداب اسلامی است که نمودی اجتماعی داشته و از منظر جامعهشناختی نیز عینیتیافتهی ذوق و سلیقهی افراد میباشد. از دیگر یافتههای این پژوهش نیز میتوان به شناسایی ویژگیها، الزامات، عوامل موثر در شکلگیری و تقویت سلیقهی دینی و همچنین، شناسایی مصادیق سلیقهی دینی برتر در قرآن کریم اشاره نمود.
This article is an exploratory research that seeks to explain the role of taste in the religious practices and practices of people in the society; for this purpose, by studying the documents, using the purposeful and selective inference, with 15 people from the seminary of Tehran And Qom also conducted a deep and semi-structured interview and the collected data was analyzed using a qualitative content analysis method. Some of the findings of this study are: Islamic customs and practices are of the taste of the religion, in such a way that individuals, in the light of their inner desires and attitudes, are placed in the religious and religious communities and can increase their religious capital by Choosing religious practices and practices that are fit for their inner taste and preferences will fulfill their religious duties with pleasure and reflect religious values in society. Therefore, the behavior that falls within the scope of the religious demands of the people is the same as the Islamic customs that have a social image and, from the point of view of the cognitive society, are also objectified to the taste and taste of individuals.
خلاصه ماشینی:
مقدمه دین یکی از عناصر مهم در جامعه ی ایران میباشد؛ به طوری که تا به امـروز نیـز عـاملی مـؤثر در کنش و رفتار فردی و اجتماعی به شمار میآید؛ ازاین رو، مطابق فضای اجتماعی مورد نظر بوردیو - کـه بستر شکل گیری سرمایه هاست - در ایران نیز یک فضای دینی ایجاد شده که در تشکیل سرمایه ی دینی افراد مؤثر می باشد و با تشکیل حکومت اسلامی در ایران ، این فضای دینی تقویت و تثبیت شده است که در تشکیل سرمایه ی دینی افراد مؤثر واقع گردید؛ بنابراین ، به تدریج ، دین به عنـوان یـک نهـاد، ارزش و ویژگی مهم فرهنگی در جامعه ی ایرانی وارد شد کـه خـود بـه خـود صـورت هـای رفتـاری منطبـق بـا ارزش های دینی را ایجاد نمود؛ بدین ترتیب ، دین هم چون یک سرمایه ، نقشی تأثیرگذار بر کنش ، رفتـار و نحوه ی مصرف فرهنگی و مادی افراد گردید؛ هر چند با توجه به بسـتر تعـاملات جهـانی ، در دو دهـه ی اخیر، زمینه هایی هم چون رشد کمی نیروهای جوان در جامعه و اهمیت یافتن فراغت برای این قشر، رشد طبقه ی متوسط (فرهنگی ) به واسطه ی توسعه ی آموزش ، افزایش تحرک اجتماعی و جغرافیایی، گسترش رسانه های نوین ارتباطی و اطلاعاتی ، ارزش ها و آرمان ها و نگرش های مصرفی و هویتی ایرانیان را دچـار تحول و بازاندیشی نموده است ؛ ازطرفی ، با توجه به اهمیت یافتن مصرف بـه عنـوان یـک معیـار هویـت بخش و تمایزبخش ، میتواند در ذایقه و سلیقه های دینی کنشگران جامعه نیز تأثیر گذاشته و تغییراتی در آن ایجاد نماید (ترنر، ١٣٨٧ :٧) به گونه ای که در دنیای امروز، فرهنگ مصرف طیف وسیعی از انتخاب ها را در اختیار مصرف کنندگان قرار میدهد و انتخاب نیز بیانگر ارزش ها، نگرش ها و ذائقه هـایی اسـت کـه مفهوم مصرف به هویت اجتماعی مربوط میشود.