چکیده:
ماتریکس متالوپروتئینازها( MMPs گروه بزرگی از پروتئازهایند که مسئول تجزیهء ماتریکس خارج سلولیاند و فعالیت آنها تحت شرایط فیزیولوژیکی مثل ترمیم زخم و رگزایی و...مهم و ضروری اما موقت و زودگذر است و با مهارکنندههای درونزا کنترل میشود.اما،در فرایندهای پاتولوژیکی مثل انواع بیماریها، همینطور پس از فشار آفرینهای فیزیکی و مکانیکی،بیان و فعالیت این نوع آنزیمهای پروتئولیز به واسطهء ترشح سیتوکینهای پیش التهابی افزایش مییابد و باعث تجزیهء انواع کلاژنها و ژلاتینها و به هم خوردن ساختار میکروآناتومی و بافتی بدن میشود که نتیجهء آن تشدید التهاب و بروز بیمارهای مختلفی مثل ضایعات قلبی، تخریب دیوارهء عروقی،تسریع گسترش سلولهای سرطانی،استئوآرتریت و...در طول زمان است.
با این وجود،به دلیل تازگی بحث MMPs و پاسخ آنها به فعالیتهای ورزشی،نظریهء واحدی در این رابطه وجود ندارد.لذا هدف مطالعهء حاضر،چگونگی فعالیت پیچیدهترین و بیشترین نوع MMPs یعنی MMP2 و MMP9 در پاسخ به یک جلسه فعالیت هوازی درماندهساز(پروتکل بروس)در افراد تمرین کرده و بدون تحرک است.ازاینرو 11 مرد دوندهء استقامتی برتر که 5 سال سابقهء شرکت در تمرینات منظم باشگاهی و اردوهای تیم ملی را داشتند(سن:87/3-+27/22 و (VO2max-60/68+-6/19 ml/kg/min و 10 مرد تمرین نکرده(سن:04/4-+00/23و VO2max-37/9+-5/9ml/kg/min داوطلبانه در این تحقیق شرکت کردند.از هر دو گروه آزمودنیها در سه مرحله شامل شرایط پایه یا 30 دقیقه قبل از فعالیت،20 دقیقه و 24 ساعت بعد نمونههای خونی اخذ و از تکنیک آزمایشگاهی ژلاتین زایموگرافی جهت اندازهگیری متغیرهای تحقیق استفاده شد.برای آزمون فرضیههای موردنظر از تحلیل واریانس و آزمون مقایسههای دو به دو (آزمون تعقیبی شفه)و آزمون t مستقل استفاده شد.
نتایج نشان داد میزان MMP2 و MMP9 ورزشکاران متعاقب یک جلسه فعالیت هوازی درماندهساز افزایش معنادار( p>0/001 )و پس از 24 ساعت کاهش معنادار( p>0/001 )نشان داد که البته نسبت به مقدار پایه(30 دقیقه قبل از آزمون)هنوزه بهطور معناداری بالاتر بود( p>0/001 ).در غیر ورزشکاران نیز تغییرات میزان فعالیت MMP2 و MMP9 در تمام مراحل اندازهگیری مشابه ورزشکاران بود،اما هیچ کدام ارزش معناداری نشان ندادند.علاوه بر آن مشخص شد میزان فعالیت MMP2 و MMP9 ورزشکاران در حالت پایه، 20 دقیقه و 24 ساعت بعد از فعالیت،بهطور معناداری بالاتر از غیر ورزشکاران بود( p>0/001 ).
بنابراین میتوان گفت پاسخ التهابی به محرک فیزیکی و مکانیکی(یک جلسه فعالیت ورزشی درماندهساز)در هر دو گروه افراد تمرین کرده(با سازگاری بلندمدت به ورزش)و تمرین نکرده(بدون کسب سازگاری به ورزش)،با افزایش فعالیت ماتریکس متالوپروتئینازها آغاز شد که تا 24 ساعت بعد نیز ادامه داشت.اما با مقایسهء نتایج در ورزشکاران و غیر ورزشکاران مشاهده شد میزان پاسخ شاخصهای التهابی مذکور به مدت و شدت اجرای فعالیت بستگی دارد.
خلاصه ماشینی:
"در تدوام همین تلاشها،مححق بر آن است تا چگونگی فعالیت آنزیمهای پروتئازی از نوع MMP2 و MMP9 ،و بیشترین و پیچیدهترین متالوپروتئینازها از خانوادهء پروتئازها در پاسخ به نوعی فرایند پاتولوژیکی یا آسیبرسان سلولی از نوع فعالیت ورزشی درماندهساز در افراد تمرین کرده(با سازگاری طولانی مدت به ورزش)و افراد بیتحرک یا غیر ورزشکار(بدون کسب سازگاری به ورزش)را بررسی و مقایسه کند.
از بین شاخصهای التهابی مذکور بحث انواع پروتیئنازها بویژه ماتریکس متالوپروتئینازها ( MMPs )،به عنوان خط مقدم و حلقهء نهای زنجیرهء طویل واکنش سلولهای دستگاه ایمنی و واسطههای التهابی و پاسخ آنها به فعالیتهای ورزشی گوناگون، کاملا جدید است و مطالعات بسیار معدودی در این زمینه صورت گرفته و نظریهء واحدی در مورد آنها وجود ندارد.
نتایج بررسی حاضر نشان داد حتی 24 ساعت بعد از اتمام فعالیت درماندهساز بروس نیز التهاب حاصل و واکنش شاخصهای التهابی یعنی MMP2 و MMP9 هنوز به حالت عادی برنگشته بود و پاسخ التهابی مشابه اما ضعیفتر غیر ورزشکاران در مقایسه با ورزشکاران را در دو مرحله بعد از فعالیت نیز بر مبنای یافتههای قبلی میتوان به زمان و شدت کمتر اجرای فعالیت درماندهساز نسبت داد.
میزان بالای فعالیت MMP2 و MMP9 در حالت پایه در ورزشکاران را میتوان چنین استدلال کرد که برمبنای پرسشنامهء تکمیل شدهء همهء آزمودنیها و سابقهء زیاد شرکت ورزشکاران در تمرینها و مسابقههای استانی، کشوری و قارهای،از یک طرف احتمال سازگاری حاصل از تمرین استقامتی چند ساله و بروز پدیدهء آنژیوژنز(رگسازی)و چرخشپذیری1بافتها و از طرف دیگر تحمل انواع آسیبهای عضلانی و صدمات مفصلی در نواحی مختلف بدن و التهاب حاصل از این امر در جهت ترمیم و بازسازی آنها باعث چنین تفاوتی شده است."