چکیده:
یکی از فرایندهای که واحد تجاری در رابطه با مسئلهی نمایندگی و کنترل آن مورد استفاده قرار میدهد، کنترلهای داخلی است. بر این اساس تغییرهای درخور توجه در شرایط کسب و کار و شرایط رقابتی بازار میتواند کنترلهای داخلی و اثر بخش بودن آن را تحت تاثیر قرار دهد. هدف این پژوهش بررسی اثر تعدیل کننده مالکیت دولتی بر رابطه بین رقابت در بازار محصول و کیفیت کنترلهای داخلی است. در راستای هدف پژوهش، دو فرضیه تدوین شد. جهت آزمون این دو فرضیه با استفاده از روش حذف سامانمند، نمونهای متشکل از 105 شرکت از بین شرکتهای پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران در طی پنج ساله بین سالهای 1392 لغایت 1396 انتخاب گردید. این پژوهش از لحاظ هدف از نوع پژهشهای بنیادی تجربی و از لحاظ ماهیت از نوع پژوهشهای همبستگی میباشد. برای تجزیه و تحلیل دادها و آزمون فرضیهها از مدلهای رگرسیون چند متغیره به روش رگرسیون لوجستیک استفاده شد. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد هرچه رقابت بازار محصول افزایش مییابد، احتمال یافتن ضعف در کنترلهای داخلی بیشتر میشود. همچنین نتایج نشان داد که در شرکتهایی با مالکیت دولتی، احتمال اینکه با افزایش رقابت بازار محصول شرکت از کیفیت کنترل-های داخلی پایین برخوردار باشند در مقایسه با شرکتهایی که مالکیت خصوصی دارند، بیشتر است.
Internal controls applied by any business should cover all aspects of operating and management systems in business including competitive market conditions and monopoly. On the other hand, given the impact that product market competition has on internal controls, this effect may vary across companies with different ownership structures. Therefore, the purpose of this study is to investigate the moderating effect of state ownership on the relationship between product market competition and internal controls using a sample of 105 firms listed on the Tehran Stock Exchange during the period 2013-2017. In terms of purpose, this research is of the type of experimental fundamental research and in terms of the nature of the type of correlational research. Also, the research hypotheses were tested by multivariate regression using logistic regression. The results showed that the more product market competition increases, the greater the likelihood of weakening internal controls. The results also showed that in state-owned companies, they were more likely to have lower internal quality control as competitors increased their product market competitiveness compared to privately owned companies
خلاصه ماشینی:
همچنين نتايج نشان داد که در شرکت هايي با مالکيت دولتي، احتمال اينکه با افزايش رقابت بازار محصول شرکت از کيفيت کنترل هاي داخلي پايين برخوردار باشند در مقايسه با شرکت هايي که مالکيت خصوصي دارند، بيشتر است .
هرچند که انتظار ميرود رقابت بازار محصول تأثير معناداري بر کيفيت کنترل هاي داخلي داشته باشد، اين اثر ممکن است در شرکت هاي با ساختار مختلف مالکيت متفاوت باشد.
بنابراين اين پژوهش درصدد است تا به بررسي تأثيرگذاري رقابت در بازار محصول بر کيفيت کنترل هاي داخلي بپردازد و همچنين اين رابطه را با در نظرگرفتن ساختار مالکيت دولتي که تاکنون کمتر مورد توجه بوده ، مورد بررسي قرار دهد.
اين مطالعه ، سعي دارد با استفاده از اطلاعات صورت هاي مالي شرکت هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طي سال هاي ١٣٨٥ الي ١٣٩٢، ادبيات پژوهش را با بررسي يک رابطه غيرخطي ميان رقابت بازار محصول ، با استفاده از شاخص هرفيندال - هريشمن ؛ و کيفيت گزارشگري مالي، با استفاده از معيار تجديدارائه سود توسعه دهد.
همچنين در اين پژوهش براي آزمون فرضيه دوم از مدل شماره ٣ استفاده شده است ، در صورتيکه رابطه رگرسيوني و ضريب β٣ منفي و معنادار باشد نشان دهنده اين موضوع است که مالکيت دولتي رابطه رقابت بازار و کيفيت کنترل هاي داخلي را تضعيف ميکند.
در اين صورت اين موضوع نشان دهنده اين است که در شرکت هايي با مالکيت دولتي، احتمال اينکه با افزايش رقابت بازار محصول شرکت از ضعف کيفيت کنترل - هاي داخلي بالاتر برخوردار باشد در مقايسه با شرکت هايي که مالکيت خصوصي دارند، بيشتر است ، در اين صورت فرضيه دوم پژوهش تاييد ميشود.