چکیده:
یکی از پیشگامان طنز پردازی در ایران معاصر،علی اکبر دهخدا،نویسنده صاحب سبک است که همواره شاهد الگو برداری طنز نویسان بسیاری از سبک و شیوه طنز آفرینی وی بوده ایم. یکی از طنز پردازان موفق و کمتر شناخته شده ایرانی که سبک طنز پردازیش به شدت متاثر از سبک طنز نویسی دهخد است، رضا گنجه ای،بنیانگذار نشریه باباشمل است.موضوع این مقاله،بررسی مقایسه ای سبک طنز پردازی دهخدا و گنجه ای از طریق مقایسه دو ستون طنز «چرند و پرند» و «درد دل باباشمل» در چهار محور خصوصیات زبانی،خصوصیات ساختاری،شگردهای طنز پردازی و درونمایه است تا به این پرسش،پاسخ داده شود که گنجه ای تا چه حد در نوشتن مقالات طنزآمیز خود،متاثر از سبک دهخدا بوده است؟ با مقایسه میان تعدادی از مقالات این دو نویسنده،این نتیجه حاصل شد که سبک گنجه ای و دهخدا از جنبه خصوصیات زبانی(به ویژه به کارگیری زبانی ساده و مشحون از ضرب المثلهای عامیانه) خصوصیات ساختاری،شگردهای طنزآفرینی (خصوصا وارونه گویی، مقدمه پردازیهای ابتکاری و...) و در زمینه محتوای آثار،شباهت قابل ملاحظه ای با یکدیگر دارند؛ البته تفاوتهایی نیز در هر یک از حوزه های یاد شده به ویژه از نظر ساختار روایت و برخی از شگردهای طنزپردازی، در نوشته های این دو نویسنده به چشم میخورد.
One of the pioneers of contemporary Iranian satire is the style writer Ali Akbord Khodha, who has always been seen as a satirist by many of his comic strips. Reza Ganjeei, founder of Babashmal Magazine is one of the lesser known and successful Iranian satirists whose style of writing is heavily influenced by Dehkhoda's satirical style. The subject of this paper is a comparative study of Dehkhoda and Ganji's humorous style through the comparison of two "nonsense" and "heartache" humor columns in the four axes of linguistic, structural, humorous, and thematic questions to answer this question. To what extent has Ganjee been influenced by the style of God in writing his humorous articles? By comparing a number of articles by these two authors, it was concluded that the closet and Dehkhoda styles were characterized by linguistic features (especially simple and folk-language proverbs), structural features, humorous techniques (especially reversal, introduction). Innovative and ...) and in terms of the content of the works, they are remarkably similar. There are, of course, differences in each of these areas, especially in terms of narrative structure and some of the satirical techniques, in the writings of the two authors.
خلاصه ماشینی:
در این دوران ،طنزپردازانی برجسته همچون نسیم شمال و دهخدا،به طنزپردازی،روحی تازه دمیدند و با بهره گیری از زبانی ساده و نزدیک به زبان مردم کوچه و بازار و الهام از سبک طنزپردازان اروپایی،شگردهایی تازه را برای طرح مسائل و دغدغه های فکری خود به کار بردند که به سرعت مورد توجه مخاطبان قرار گرفت .
اگر چه در فاصلۀ انتشار چرند و پرند دهخدا تا انتشار درد دل باباشمل ،نشریات طنز همچنان ،افتان و خیزان به حیات خود ادامه میدادند،اما اکثر آنان از حیث هنری و محتوایی، ارزش چندانی نداشتند و حتی نشریۀ توفیق که بعدها تبدیل به یکی از مهمترین نشریات طنز تاریخ ایران شد، به گفتۀ گنجه ای«ارزش سیاسی و روشنفکریاش ،تقریبا صفر بود.
» (باباشمل ، گنجه ای، شمارة ٣: ص ٢) با توجه به آنچه گفته شد،میتوان به این نتیجه رسید که هم دهخدا و هم گنجه ای به میزان وسیعی از ضرب المثلهای رایج در زبان مردم کوچه و بازار در پروراندن مطالب خود بهره برده اند اما شاید بتوان مدعی بود که کفۀ ترازو در این میان ،بیشتر به نفع گنجه ای سنگینی میکند.
به عنوان مثال ،گنجه ای در سرمقالۀ شمارة ١٤ که آن را با امضای«شیخ پشم الدین »به چاپ رسانده است ،برای انتقاد از روی کار آمدن دوبارة مهره های تکراری و سوخته و امتحان پس داده ،به اصطلاحات عامیانه متوسل میشود و این گونه ،بر تأثیر سخنش میافزاید:«حالا کاش ما را میگذاشتند همین جوری به حال و روز خودمان بمیریم و دیگر هر روز یک جور گربه رقصانی تازه برای ما نمیکردند.