چکیده:
در قرن ۲۱، گردشگری بهعنوان صنعت شماره یک به بزرگترین صنعت جهان مبدل شده است. طی دهههای اخیر، کیفیت زندگی ساکنان مناطق گردشگری در کانون توجه برنامهریزان قرار گرفته است. با توجه به اهمیت اثرات گردشگری در کیفیت زندگی این بخش از جمعیت کشور، هدف پژوهش حاضر بررسی تطبیقی کیفیت زندگی ذهنی در روستاهای هدف و غیرهدف گردشگری تاریخی- فرهنگی شهرستان مرودشت به روش توصیفی- تحلیلی بود. ابزار جمعآوری دادهها پرسشنامهای محققساخته بوده، که روایی آن با کسب نظر اساتید دانشگاهی تأیید شد؛ همچنین، ضریب آلفای کرونباخ 78/0 تا 89/0 نشان از پایایی مناسب و قابل قبول سازههای پرسشنامه داشت. بر اساس یافتههای پژوهش، میانگین کیفیت زندگی ذهنی ساکنان روستاهای هدف گردشگری در عوامل دارایی، معیشت محلی و هزینه، تغذیه و سلامت بهگونهای معنیدار بالاتر و در عوامل اجتماع محلی و کالبدی بهگونهای معنیدار پایینتر از ساکنان روستاهای غیرهدف گردشگری است؛ در کل، کیفیت زندگی ذهنی در روستاهای هدف گردشگری در ابعاد اقتصادی و اجتماعی در سطح بالاتر و در بعد زیستمحیطی در سطح پایینتر از روستاهای غیرهدف گردشگری است؛ با این همه، وضع کیفیت زندگی ذهنی ساکنان روستاهای هدف گردشگری مطلوبتر از ساکنان روستاهای غیرهدف گردشگری است.
Tourism is known as the number one and the largest industry in the 21st century. Over recent decades, the residents’ quality of life has attracted the attention of planners. Given the importance of the concerned issue and the lack of related scientific research as well as the great importance of increased knowledge about positive and negative impacts of tourism on the quality of life in rural areas, this research aimed at conducting a comparative study of subjective quality of life in the historical-cultural tourism target and non-target villages in Marvdasht County of Iran. For this purpose, a descriptive analytical method was used. The data gathering tool was a valid researcher-made questionnaire (Cronbach’s alpha coefficient ranged from 0.78 to 0.89). Based on the findings, the average score of residents' subjective quality of life in the tourism target villages in the factors including property, local livelihoods and cost, and nutrition and health were significantly higher and in the local community and physical factors were significantly lower than that of the residents of tourism non-target villages. Totally, the tourism target villages were at higher levels in terms of the economic and social dimensions of subjective quality of life and at a lower level in terms of the environmental dimension, compared with those of the tourism non-target villages. However, in general, the residents' subjective quality of life in the tourism target villages experienced a more favorable situation than the residents in the tourism non-target villages.
خلاصه ماشینی:
بنابراين ، پژوهش حاضر به بررسي اثرات گردشگري تاريخي- فرهنگي در بعد ذهني (اقتصادي، اجتماعي و زيست محيطي) ک ت يفي زندگي در مناطق روستايي شهرستان مرودشت پرداخته است .
در زمينۀ اثرات گردشگري بر بعـد اجتمـاعي، نتـايج پژوهش محمدپور جابري (٢٠١٦ ,Mohammadpour-Jaberi) حاکي از بهبـود سـطح کيفيـت زندگي شهروندان شهر فشم (شهرستان شميرانات) بر اثـر توسـعۀ گردشـگري بـوده اسـت ؛ البتـه ميزان بهبود در قلمروهاي مختلف کيفيت زندگي يکسـان نبـوده و در شـاخص تفـريح و اوقـات فراغت ، در بالاترين سطح بوده است .
اما برخي از مطالعات با رويکرد مقايسه اي به بررسي کيفيت زنـدگي در روستاهاي گردشگري پرداخته اند که از آن ميان، ميتـوان بـه پـژوهش خواجـه شـاهکوهي و مينايي (٢٠١٤ ,Khajeh-Shahkouhi and Minaei) اشاره کرد که بر اساس نتايج اين پژوهش ، شهر گردشگري شانديز از لحاظ برخي از مؤّلفـه هـا (از جملـه کيفيـت اوقـات فراغـت ، کيفيـت محيط مسکوني و ک ت يفي سلامت )، نسبت به شهر فاقد گردشـگري چنـاران در وضـعّ يت بهتـري قرار دارد؛ همچنين ، مؤّلفۀ ک ت يفي محـيط مسـکوني بـالاترين رتبـه و مؤّلفـۀ مشـارکت اجتمـاعي پــايين تــرين رتبــه را بــه خــود اختصــاص دادهانــد.
Jeon et al) مبني بر ايجاد منافع اقتصادي حاصل از گردشگري و افزايش کيفيت زندگي ساکنان همسو است ؛ و همچنين ، با يافته هاي بريماني و همکاران (٢٠١٥ ,.
همچنين ، در بعد اجتماعي، کيفيت زندگي ذهني ساکنان روستاهاي هدف گردشگري، از نظر عامل تغذيه و سلامت ، در سطح بالاتري است .