چکیده:
یکی از مهمترین عوامل همگرایی و جهانی شدن در میان کشورهای جنوب،ایجاد گات و سپس سازمان تجارت جهانی است.با پیشبینی برخی امتیازات ویژه،از جمله در نظام حقوقی مندرج در موافقتنامههای این سازمان،تشکیل کمیتههای ویژه و آموزشهای فنی و حقوقی،بستر، علاقه و انگیزه لازم برای گرایش کشورهای جنوب به این سازمان و همراهی با نظام جهانی فراهم آمد.عضویت تقریبا همه این کشورها در سازمان تجارت جهانی،افزایش نفوذ و مشارکت آنها در تصمیم گیریهای جهانی-به ویژه در حوزه اقتصاد-و رشد سهم این کشورها در مبادلات جهانی،شاهدی است بر این مدعا که جهانی شدن اقتصاد گرچه منجر به تشدید برخی پیوندهای منطقهای سابق میان کشورهای جنوب شده است،اما از طریق فراهم کردن زمینههای تأسیس سازمان تجارت جهانی و پیشبینی برخی امتیازات ویژه برای کشورهای جنوب،موجب جذب بسیاری از این کشورها در ترتیبات جهانی و در نهایت،منجر به ادغام آنها در فرایند همگرایی جهانی گردیده است. تا پیش از ظهور پدیده جهانی شدن،کشورهای جنوب همواره در پیرامون نظام جهانی قرار داشتند و از یک سو در فرایند تصمیمگیریها و از سوی دیگر در روند مبادلات و ترتیبات جهانی،نقشی فراتر از«حاشیه» نداشتند؛بدین علت بیشتر در وضع«واگرایانه»با نهادها،ترتیبات،مقررات و بهطور کلی نظام جهانی به سر میبردند و نه زمینه و نه علاقهای برای گرایش به روندهای جهانی داشتند. باوجوداین،با شکلگیری فرایند«جهانی شدن»و در پرتو تحولات مربوط به آن در سالهای اخیر،زمینههای ورود این کشورها به فرآیندها، ترتیبات،نهادها و مبادلات جهانی تا حدود زیادی فراهم شده است.به عبارت دیگر،جهانی شدن-به ویژه در حوزه اقتصاد و تجارت-با پیامدهایی نظیر آزادسازی خارجی اقتصادهای ملی،فروپاشی مرزهای ملی و...از یک سو الزاماتی را برای جنوب برای(به تصویر صفحه مراجعه شود) ورود به عرصههای جهانی فراهم آورده و از سوی دیگر با تامین زمینههای شکلگیری گات و سازمان تجارت جهانی،بستر مناسبی را برای جذب این کشورها در ترتیبات جهانی و حرکت آنها به سمت «همگرایی»با نظام جهانی و مشارکت و نفوذ در تصمیمگیریها و روندهای جهانی بوجود آورده است. در نوشته حاضر تلاش میشود نقش جهانی شدن اقتصاد و سازمان تجارت جهانی در فراهم کردن زمینهها و علاقههای لازم برای همگرایی جنوب با ترتیبات جهانی و نحوه و 2Lمیزان این همگرایی مورد بررسی قرار گیرد.
خلاصه ماشینی:
"در اینجا فرض اصلی بر آن است که جهانی شدن اقتصاد،از طریق فراهم کردن زمینهها و شرایط شکلگیری سازمان تجارت جهانی موجب ایجاد انگیزهها،زمینهها و بسترهای لازم برای گرایش کشورهای جنوب به عضویت در نهادهای جهانی و پذیرش مقرارت و هنجارهای آنها و همگرایی و مشارکت و نفوذ در روندها و ترتیبات جهانی،به ویژه در زمینه تجارت شده است.
نقش سازمان تجارت جهانی در ایجاد تمایل میان کشورهای جنوب برای همگرایی جهانی همانطور که اشاره شد،علاوه بر الزامات ناشی از جهانی شدن اقتصاد شکلگیری گات و سازمان تجارت جهانی و پیشبینی برخی تمهیدات و امتیازات در این دو نهاد نیز موجب ایجاد تمایلات جهانگرایانه در کشورهای در حال توسعه و توسعه نیافته شده است.
20 اصل«منع اعمال موانع غیر تعرفهای» در اجرای«اصل منع اعمال موانع غیر تعرفهای»که برای شفاف شدن مقررات تجارت بین الملل وضع شده،به موجب مواد 8 و 9 گات،قواعدی کلی میان اعضای سازمان تجارت جهانی وضع شده است؛قاعده مقرر در ماده 18 گات در مورد معافیت مشروط کشورهای در حال توسعه از اصل «منع اعمال موانع غیر تعرفهای»نیز میتواند کاربرد داشته باشد.
28 در زمینه خریدهای دولتی نیز که موضوع یکی از موافقتنامههای اختیاری سازمان تجارت جهانی است،گرچه اصل کلی حاکم بر آن،عدم تبعیض بین شرکتهای داخلی و خارجی در خرید دولتی است،ولی ماده 4 همین موافقتنامه،رفتار ویژه توسط کشورهای در حال توسعه را مجاز دانسته و به این گروه از کشورها اجازه داده است که برای مستثنی کردن تشکیلات معین،محصولات معین،و خدمات معین،با سایر طرفهای موافقتنامه مذاکرده کنند."