چکیده:
حرکت جوهری ازجمله ابداعات مهم و تاثیرگذار صدرالمتالهین است که دارای ثمرات فراوانی در مسایل فلسفی و کلامی و از جمله مسیله معاد است. استدلالها و تبیینهای مختلفی در مورد اثبات اصل معاد، اثبات معاد جسمانی، کیفیت بدن برزخی و اخروی و نیز ابطال تناسخ از سوی متکلمان ارایه شده است. استدلالهای متکلمان بیشتر براساس مشهورات بوده و بر ادله نقلی استوار است؛ لذا نمیتواند پاسخگوی برخی شبهات باشد. برخی از این استدلالها نیز با اشکالاتی روبهروست و از اتقان کافی برخوردار نیست. این نوشتار با استفاده از روش توصیفی تحلیلی درصدد است تا ضمن اشاره به این دسته از تبیینها، راهکارهای صدرالمتالهین را براساس حرکت جوهری مورد واکاوی قرار دهد و نشان دهد که تبیینهای عقلی صدرالمتالهین که مبتنی بر مبانی حکمت متعالیه است، اشکالات موجود در نظریات متکلمان را ندارد.
The theory of substantial motion is one of the most important and influential innovations of Sadr al-Din al-Shirazi which has many philosophical and theological consequences. Various arguments and explanations have been presented by theologians to prove the principles and the quality of the Resurrection, corporeal resurrection, ideal body, celestial body as well as the rejection of reincarnation. Since the arguments of theologian are more narrative, they cannot answer some doubts. Aside from the fact that some of these arguments are weak and unconvincing. Using a descriptive-analytical method, this paper seeks to study the theological consequences of the theory of substantial motion in the discussion of the Resurrection from the viewpoint of al-Shirazi. The findings show that rational arguments of al-Shirazi, based on the foundations of Transcendent Wisdom, are free from the problems of the arguments of theologian.
خلاصه ماشینی:
برای رسیدن به پاسخ دقیق و صحیح به مسئلۀ اصلی، و پژوهش و بررسی دقیق ثمرات کلامی حرکت جوهری در مسئلۀ معاد، ابتدا دیدگاه متکلمان در زمینه چند مسئلۀ مهم در حوزه معادشناسی یعنی اثبات اصل معاد، اثبات معاد جسمانی، کیفیت بدن اخروی و ابطال تناسخ، مطرح و سپس تبیینها و براهین صدرالمتألهین براساس حرکت جوهری بیان شده است.
بنابراین در نهایت خواننده با این مسائل آشنا خواهد شد که اصل معاد از طریق حرکت جوهری چگونه اثبات میشود؟ معاد جسمانی از طریق حرکت جوهری چگونه اثبات میشود؟ کیفیت بدن اخروی با توجه به حرکت جوهری به چه صورت تبیین میشود؟ تناسخ از طریق حرکت جوهری چگونه ابطال میشود؟ این پژوهش فاقد هرگونه پیشینه در مسئلۀ خاص خود است؛ بدین معنا که تاکنون مقاله یا کتابی که صرفاً به ثمرات کلامی حرکت جوهری در بحث معاد بپردازد و ضمن اشاره به تبیینهای کلامی نشان دهد که صدرالمتألهين از طریق حرکت جوهری چگونه آنها را تکمیل و اصلاح کرده است، وجود ندارد.
بنابراین صدرالمتألهین براساس اصل مهم حرکت جوهری توانست استدلال جدیدی بر اثبات معاد اقامه کند، که برخلاف استدلالهای متکلمان از ارزش معرفتی بیشتری برخوردار است؛ زیرا استدلالهای متکلمان بر قواعدی همچون حسن و قبح استوار است، که از مشهورات شمرده میشود.
صدرالمتألهین سخن متکلمان را چنین نقل میکند که آنها میگویند: تخصص و تشخص در هر انسان به ماده، صورت، روح و بدن اوست اما خصوصیت تألیف و ترکیب اجزاء در شخصیت او معتبر نیست؛ بلکه آنچه در هویت، حقیقت و شخصیت انسان مهم و معتبر است، وجود اجزاء مذکور است و نوع این اجزاء همیشه باقی و ماندگارند.