چکیده:
«اعدام» (مجازات سلب حیات) یکی از سختترین مجازاتهاست که موافقان و مخالفانی دارد. مخالفان مجازات اعدام معتقدند اعدام برای تنبیه مجرم روش مناسبی نیست؛ چرا که اولا در کاهش جرمها موثر نبوده است؛ دوم آنکه با عدالت منافات دارد؛ از سوی دیگر فرصت جبران و اصلاح را از مجرم میستاند و با وظیفه اخلاقی قاضی که بازگرداندن مجرم به زندگی درست است، منافات دارد؛ علاوه بر آن نفعی برای دیگر مردم جامعه ندارد.
مخالفان لغو اعدام معتقدند اهدافی مانند تشفّی خاطر بزهدیده؛ اجرای عدالت؛ حفظ نظم اجتماع؛ جنبههای بازدارندگی از اهداف مجازاتهاست که طرفداران لغو اعدام آن را نادیده انگاشتهاند. این گروه از یکسو ادعای منافات مجازات اعدام با عدالت را ادعایی بیدلیل میدانند و از طرفی بیان میکنند لغو اعدام در برخی از کشورها، تجربه موفقی نبوده است؛ مضافا اینکه معتقدند ضررهای حاصل از کنار گذاردن برخی از مجازاتهای سنگین در مواردی جبرانناپذیر است.
نظام کیفری اسلام علاوه بر استفاده از قدرت بازدارندگی مجازاتهای حدی، مولفههای دیگری مانند «عفو»، «توبه» و «دیه» به جای قصاص، را پیشبینی و پیشنهاد کرده است که این نظام کیفری را انعطافپذیر کرده و اجرای مجازات اعدام را کاهش میدهد.
خلاصه ماشینی:
در تفاسیر مختلف، در ذیل آیۀ { وَ لَكُمْ فِي الْقِصَاصِ حَيَاةٌ} (بقره: 179)، به این اثر مجازات قصاص، اشاره شده است که همانا حفظ حیات جامعه است؛ زیرا قصاص بهترین عامل براى جلوگیرى مردم از جرأت بر قتل نفس است.
اسلام در وضع مجازاتهای حدی از روشی ویژه و منحصر به فرد پیروی کرده است؛ بدینمعنا که قوانین کیفری اسلام، از یکسو به ظاهر سخت و شدید هستند؛ در عین حال اینگونه نیست که این مجازاتها به راحتی اعمال شوند؛ زیرا راه اثبات جرم و بزه چنان سخت است که به راحتی نمیتوان جرمی را ثابت کرد و در اسلام برای اثبات جرم، شرایطی معین شده که در بیشتر موارد، تا گناه علنی صورت نگیرد، آن شرایط حاصل نمیشود.
با نگاهی به عناوین مجرمانهای که مجازات آنها، سلب حیات است، میتوان دریافت که این اصل مورد نظر قرار داشته است؛ زیرا مجازات اعدام، جزای کسانی است که جرم ارتکابی آنان در نظر شارع از جرایم بسیار سنگین میباشد؛ کسی که از روی قساوت و عمد، اقدام به تجاوز به عنف، قتل و سوزاندن جسد مقتول مینماید آیا مجازاتی غیر از اعدام، تناسبی با جرم ارتکابی او دارد؟ مجازات اعدام در راستای تأمین اهداف کلان دین (مقاصد شریعت): نصوص و متون معتبر دینی و عقل سلیم بر هدفمند بودن احکامی که خداوند برای بندگان مقرر فرموده دلالت دارند.