چکیده:
با بعثت رسول خدا9 و گسترش تدریجی اسلام به اطراف و اکناف جزیرةالعرب، ایرانیان نیز در پی فتوحات، با روندی نسبتاً پرشتاب به اسلام گرویدند. بدیهی است حرمین شریفین، از همان ابتدا بهعنوان کانونهای معنوی برای تمام مسلمانان، همواره مورد توجه تمام مسلمانان بوده و هست. از اماکنی که در ادوار مختلف اسلامی مورد اقبال بوده، زیارت قبرستان بقیع و آرزوی دفنشدن در آن است؛ زیرا این مکان شریف، افزون بر مدفن چهار تن از ائمه اهل بیت: ، بسیاری از صحابه، تابعین و اندیشوران از هر مذهب و ملیتی ازجمله ایرانیان را در دل خود جای داده است. با عنایت به قداست بقیع و فضیلت دفن در آن، برخی صاحبمنصبان و اندیشوران، یا طبق وصیتشان به مدینه منوره منتقل، و در بقیع دفن میشدند یا در سفر حج و زیارت مرقد مطهر نبوی9 ، به هر دلیلی که در آنجا فوت میکردند، بهطور طبیعی در آن قبرستان شریف دفن میشدند. با توجه به کثرت ایرانیان مدفون در بقیع، در این مقاله فقط به برخی صاحبمنصبان و اندیشوران ایرانیتبار مدفون در بقیع پرداخته شده و شرح حال آنها به ترتیب تاریخی آورده شده است. ملاک ایرانیبودن، انتساب آنان به شهرهای ایران در منابعی مانند تاریخهای محلی مدینه منوره است که در آنها به این نسبت تصریح شده.
With the resurrection of the Messenger of God (S) and the gradual spread of Islam around the Arabian Peninsula, the Iranians also converted to Islam in a relatively rapid manner following the conquests. It is obvious that the holy shrines have always been the focus of all Muslims from the very beginning as spiritual centers. One of the places that have been blessed in different Islamic periods is the pilgrimage to the Baqi Cemetery and the desire to be buried in there because, in addition to the four Imams of Ahl al-Bayt (AS), many Companions, Followers, and thinkers of every religion and nationality including Iranians were buried in this honorable place. Due to the sanctity of the Baqi Cemetery and the virtue of being buried in there, some officials and thinkers were either transferred to Medina according to their will and buried in the Baqi Cemetery or were naturally buried in that noble cemetery when they died for any reason during the Hajj and pilgrimage to the holy shrine of the Prophet (S). Since a large number of Iranians were buried in the Baqi Cemetery, only some of these figures are discussed in this article, and their biographies are reviewed in historical order. The criterion of being Iranian is their attributions to the cities of Iran in references such as the local histories of Medina which refer clearly to these attributions.
خلاصه ماشینی:
با توجه به کثرت ایرانیان مدفون در بقیع، در این مقاله فقط به برخی صاحبمنصبان و اندیشوران ایرانیتبار مدفون در بقیع پرداخته شده و شرح حال آنها به ترتیب تاریخی آورده شده است.
او تا زمان مرگ خلیفه و ملکشاه سلجوقی و وزیرش نظامالملک، در زادگاه اصلیاش رودراور زندگی میکرد (صلابی، 1428ق، ص218؛ ذهبی، 1406ق، ج19، ص30) وی در 487 قمری راهی سفر حج شد و پس از انجام حج تا پایان عمر در مدینه رحل اقامت افکند و به خدمت مسجد نبوی پرداخت.
وی در مدینه منوره به بیماری مبتلا شد و چون مرگ خود را نزدیک دید، در مسجد نبوی با چشم گریان ضمن خواندن آیه 64 سوره نساء از رسول پیامبرصلیاللهعلیهوآله درخواست شفاعت کرد و سرانجام در 488 قمری در آن شهر درگذشت (ذهبی، 1406ق، ج19، ص30 ؛ ابن کثیر، 1407ق، ج12، ص150).
البته نخست میخواستند بنابر وصیتش (خواندمیر، 1362ش، ج3، ص213) او را در مدرسهای که خود ساخته بود، به خاک بسپارند (ابن فهد، 1372ق، ج3، ص185؛ فاسی، 1406ق، ج3، ص447 ؛ ابن الوردی، 1417ق، ج2، ص281)؛ اما به گزارش منابع، از آنجا که این بنا در سمت قبلۀ مسجد نبوی قرار داشت (عبدالرزاق سمرقندی، 1353ش، ص78) و کندن قبر در آنجا بیاحترامی به پیامبرپیامبرصلیاللهعلیهوآله بود، او را در بقیع دفن کردند (همانجا).
ابوالایادی ابنالجمال، ابوالثنایا محمد بن روزبه محمود، ملقب و منسوب به عبدالسلام الماضیینو معروف به کازرونی، از آن نمونه است که در 751 قمری در مدینه منوره درگذشت و در بقیع به خاک سپرده شد (سخاوی، 1414ق، ج6، صص150 ـ151).