چکیده:
هدف اصلی این مقاله آن است که چارچوبی به دست دهد تا به درک بهتر ما از ماهیت، علل و بسترهای شکلگیری فساد اداری (اقتصادی) در یک نظام سیاسی ـ اقتصادی کمک کند. فساد اداری، به معنای سوءاستفاده شخص از اختیار عمومی برای انتقاع شخص ـ یا حزب، جناح، دوستان، فامیل و غیره ـ میباشد و در واقع زمانی پدیدار خواهد شد که کارکنان دولتی در کاربست اختیار عمومی خویش بین منافع شخصی و عمومی تفکیک قایل نشوند. بر این اساس و در راستای نیل به هدف مزبور نگارنده شش رویکرد به فساد اداری را از یکدیگر تفکیک و علل و زمینههای شکلگیری فساد را در این قالبها بررسی میکند. این رویکردها عبارتند از: هزینه ـ فایده، محرومیت نسبی، رانتجویی، کارفرما ـ غیرکارگزار، حامی ـ پیرو و اخلاقی. هر کدام از این رویکردها قادرند بخشی از فساد اداری را تبیین کنند. پنج رویکرد نخست، بسترهای سیاسی و نهادی را در دستور کار تحلیلی قرار میدهند که توانایی کارمند بخش عمومی در بهرهبرداری شخص از اختیار عمومی ـ یعنی جوهره و هسته اصلی فساد ـ را تحکیم و تقویت میکنند. به نظر نگارنده فساد اداری بیشتر نوعی نارسایی نهادی و مرتبط با ترتیبات نهادی و ساختار سیاسی یک جامعه است تا کجمنشی بوروکراتها.درخاتمه ویژگیهای راهبرد اثربخش مبارزه علیه فساد برشمرده شده است. این راهبرد دربردارنده توصیههای سیاستی پنج راهبرد مزبور میباشد.
This article mainly seeks to provide a framework to help us reach a better understanding of the nature، causes and grounds of the rise of administrative (economic) corruption in a political-economic system. Administrative corruption refers to the misuse by a person of public powers for self-interests of a party، faction، friends، relatives and so on. It indeed appears when the public civil servants fail to make a distinction between personal and public interests in executing their public powers. On this basis، the author identifies six approaches to administrative corruption and examines the causes and grounds for the rise of corruption within these contexts. These approaches include: cost-benefit، relative deprivation، rent-seeking، employer، non-agent، patron-client and moral approaches. Each of these approaches is able to explain part of administrative corruption. The former five approaches take political and institutional grounds into their analytical agenda، which consolidate and underpin the capacity of public sector’s employee in taking personal advantage of public power – i.e. the essence of corruption. According to the author، administrative corruption is a kind of institutional dysfunction related to the institutional arrangements and political structures of a society rather than the bureaucrats’ immorality. In conclusion، the author has counted the characteristics of an effective strategy to battle corruption، which contains the policy recommendations of the five aforementioned approaches.
خلاصه ماشینی:
پنج رویکرد نخست،بسترهای سیاسی و نهادی را در دستور کار تحلیلی قرار میدهند که توانایی کارمند بخش عمومی در بهره برادری شخص از اختیار عمومی-یعنی جوهره و هسته اصلی فساد-را تحکیم و تقویت میکنند.
6مورد اول فساد بدون دزدی است که در آن مقام دولتی درآمد حاصل از فروش کالاها و خدمات عمومی را به دولت تحویل میدهد،اما مبلغی نیز از متقاضیان آنها برای خودش میگیرد.
رویکرد رانتجوییJ} رویکرد رانتجویی مبتنی بر این ایده است که سیاسی شدن تخصیص منابع و ایجاد کمیابیهای ساختگی توسط دولت،از طریق وضع قوانین و مقررات موردی،فرصتهای استخراج رانت را برای سیاستمداران،مجریان و مردم فراهم میکند و فساد اداری روشی برای دستیابی به این رانتهاست.
در این میان،عواملی چون کاهش سرمایه اجتماعی در بین کارمندان،بیگانگی آنها با نوع کار و نیز اداره و سازمان مربوطه آنان،پرداختهای نامتناسب با هزینههای زندگی،احساس بیعدالتی در سیستم ارتقا و انتصابها در بخش عمومی،مخدوش بودن نظام انگیزشی و عملکرد محور نبودن آن میتواند زمینه کج منشی و در نتیجه فساد اداری را در کارمندان بخش عمومی فراهم کند.
پنج رویکرد نخست،بسترهای سیاسی و نهادی را در دستور کار تحلیلی خود قرار میدهند که توانایی کارمند بخش عمومی در بهرهبرداری شخصی از اختیار عمومیاش-یعنی جوهره و هسته اصلی فساد-را تحکیم و تقویت میکنند.
راهبرد مؤثر مبارزه با فساد اداری باید جوهره آن را هدف قرار دهد؛یعنی بسترهای سیاسی و نهادیای که توانایی کارمند بخش عمومی در بهرهبرداری شخصی از اختیار عمومیاش را تقویت میکنند.