چکیده:
خدای متعال در آیه 52 سوره فرقان میفرماید: «فلا تطع الکافرین و جاهدهم به جهادا کبیرا». چیستی معنای عبارت «جهاد کبیر» مورد اختلاف مفسران است. با تحلیل واژگان و محتوای آیه یادشده، میتوان پاسخهایی برای آن بهدست آورد؛ بر پایه نظر لغتشناسان پیرامون مفردات «جهاد کبیر» و با تحلیل دیدگاه مفسران و شواهد قرآنی ـ روایی چنین بهدست میآید که مراد از جهاد کبیر «بهکار بستن نهایت توان در برابر دشمن ظاهری و غیرظاهری به هر وسیله ممکن در جهت الهی با تاکید بر عظمت این تلاش» است؛ آنگاه با تحلیل درونمتنی سیاق و محتوای سوره فرقان در گام نخست و تحلیل معانی عبارتهای آیه 52 سوره فرقان و چینش مویدهای مرجع ضمیر «به»، مشخص میشود که معنای این عبارت «جهاد فرهنگی، سیاسی، اخلاقی و... با ابزار عدم اطاعت از کفار در برابر هرگونه پیشنهاد» است.
In verse 52 of chapter al-Forqan, Allah, the Almighty says: “So, do not obey the faithless, but wage against them a great Jihad with it”. Though, the commentators have disagreed on the exact meaning of "Great Jihad", but by analyzing the vocabulary and content of the above-mentioned verse, we can get to answers. Given the lexicologists’ views of the concepts of "Great Jihad", the commentators’ viewpoints and the Qur'anic-narrative evidence, the meaning of "Great Jihad" can be clearly defined as ‘to use the utmost power against the apparent and non-apparent enemy by any means possible in the divine direction with emphasis on the greatness of such efforts’. This concept can be deduced through analyzing the context and content of chapter al-Forqan on the one hand, examining the meaning of the phrases of verse 52 of Forqan on the other. Moreover, the pronoun [to it] , and its reference imply that great Jihad includes all "cultural, political, moral and... efforts against enemy and the only means to wage such a war is to disobey enemy and refuse every offer he puts forward.
خلاصه ماشینی:
بنابراين بهتر اين است که براي دريافت وجه فرع بودن آيه 52، تمام آيات اين سوره مبارکه را در نظر داشته باشيم؛ با آنچه که در نمودار پيشين گفته شد، ميتوان ويژگيهاي کفار مذکور در اين آيه را دريافت؛ بهعبارتي ديگر آيات پيش از آيه 52 را ميتوان مقدمهچيني براي بيان نهي از اطاعت کفار دانست که قرآن اينگونه ابراز ميدارد که: حال که کفار، شرک را پيشه خود ساختند و منکر آسماني بودن قرآن، پيامبري پيامبر| و معاد شدند و در برابر انواع احتجاجات هيچ پاسخي نداشتند و با احتمال دادن وقوع معاد، به خود نيامدند و از عاقبت اقوام پيشين عبرت نگرفتند و از انواع آيات آفاقي متذکر نگشتند و از آنجايي که هواي خود را خداي خود قرار دادند، بنابراين سزا نيست از چنين افرادي اطاعت کني؛ بلکه بايد با آنان نهايت جهاد را در پيش گيري.
اما در اين بخش از آيه براي کشف ماهيت «جهاد کبير» با يک سؤال اساسي مواجه هستيم و آن اينکه مرجع ضمير در «به» چيست؟ يا بهعبارتي ديگر ابزاري که قرآن براي جهاد کبير معرفي ميکند، چيست؟ براي پاسخ به اين سؤال نياز است به همراه در نظر گرفتن احتمالات مرجع ضمير، احتمالاتي را که در معناي «باء» وجود دارد نيز مورد بررسي قرار گيرد.