چکیده:
قرآن کریم ربا را زیادهطلبی جنونآمیز دانسته است. این فعل اقتصادی در جامعه رواج دارد و عدهای در پی یافتن راهحلهای تجویز آن هستند. مفسران اجتماعی، ممنوعیت مطلق این فعل اقتصادی را استنباط کردهاند که مسئله پژوهش حاضر است. مطالعه توصیفی تحلیلی با گرایش اجتماعی در تفسیر آیات ربا نشان میدهد که ترویج نفرت و تشدید فاصله طبقاتی، تخریب نظام اقتصادی، بهخطر افتادن سلامت مادی و معنوی جامعه، نابودی سرمایههای انسانی، ناهنجاریهای اخلاقی، کوتاهی عمر جامعه، تضعیف دینداری و... از پیامدهای ممنوعیت ربا است که سبب میشود، احساسات نیروهای تولیدی و نیازمندان جریحهدار و میل انتقامجویی از رباخوار در آنان بروز کند و جامعه در حال جنگ و نزاع قرار گیرد. بههمین دلیل خدای متعال اصرار بر ربا و رباخواری را جنگ با خود و رسولش خوانده است.
The Holy Qur'an considers usury as unlawful way of acquisition of wealth that stems from excessive demand [for worldly pleasures]. This economic practice is common in the society and some people are looking for ways to legalize and justify it. Social commentators have deduced the absolute prohibition of this economic act, which is the subject matter of the present study. The descriptive-analytical study of the problem, with a social orientation in the interpretation of the verses of usury, shows that usury has many dire consequences such as: promoting hatred and intensifying class distance, destroying the economic system, endangering the material and spiritual health of society, destroying human capital, moral anomalies, shortening the life of society, weakening religiosity, and etc. To get rid of such awful consequences, usury has been prohibited. For those consequences would in turn cause productive forces to be discouraged and the victims to take revenge from the usurer. It will result in the unbroken cycle of conflict in the society. For this reason, God Almighty has termed getting involved on usury and as declaration of war against Himself and His Messenger.
خلاصه ماشینی:
(امام خميني، بيتا، 1 / 536؛ بجنوردي، 1393: 5 / 74؛ نجفي، 1367: 23 / 332) چرا ربا در مکتب الهي چنين منفور است؟ تفسير آيات چه آسيبها و مفاسد واقعي را مترتب بر ربا ديده که سختترين برخورد را با اين پديده کرده است؟ پژوهش حاضر بهمنظور رهيافت به نظر قرآن کريم درباره آسيبهاي اجتماعي پديده شوم ربا، با تأکيد بر آراء مفسران اجتماعي قرآن، مانند علامه طباطبايي، امام خميني&، سيد قطب، ابنعاشور و علامه فضلالله که فقه قرآني را تحليل اجتماعي کردهاند، صورت گرفته است.
» (بقره / 254) بعد از آنکه انفاق را يک انديشه ايماني در يک روند علمي معرفي ميکنند، هدف از عملي کردن اين انديشه را آزادي اقشار ضعيف و تحت ستم از سيطره نيروهاي طغيانگر و نجات آنان از سقوط مادي که گاهي به سقوط روحي و معنوي منجر ميشود، ميدانند (فضلالله، 1419: 5 / 25) ايشان که ربا را به سبب ايجاد کينه و دشمني ميان ربادهنده و رباگيرنده از عوامل آسيب به جامعه دانسته، معتقد است، صدقه (بهمعناي عام) به دليل تأثير آن در محبت و توسعه خير و ايجاد فضاي رشد و شکوفايي، سبب رشد اقتصادي براي همه از جمله قرضدهنده خواهد شد.
(همان: 419) علامه فضلالله نيز ذيل آيه 276 بقره تبيين کرده که نابودي سرمايه حاصل از ربا به دليل اين است که ربا سبب ايجاد کينه و دشمني بين ربادهنده و رباگيرنده ميشود.