چکیده:
شناخت جریانهای اثرگذار بر روند فکری جامعه امامیه به ویژه در سدههای نخستین، موضوعی شایسته پژوهش است. مقاله پیش رو، نگاهی تاریخی به این موضوع در قرن دوم هجری تا نیمه اول قرن سوم هجری دارد. کلام امامیه در این دوره، از مرحله اوج خود در کوفه به دوران افول پیش از مدرسه کلامی امامیه در بغداد گذر کرد. بررسیهای تاریخی نشاندهنده آن است که جریان کلامی هشام بن حکم، جریان کلامی حدیثی هشام بن سالم و جریان حدیثی محدثانی، مانند علی بن جعفر و ابوهاشم جعفری و جریان متهم به غلو با محوریت شخصیتهایی مانند محمد بن حسن بن سنان، چهار جریان اثرگذار با نفوذ اجتماعی بالا بودند که در این دوره به نشر معارف اهل بیت (ع) میپرداختند
The recognition of currents effective on the intellectual trend in Imamiyeh community particularly in the early centuries is considered an issue worth to be investigated. The present article has a historical view towards this issue from the second century to the first half of the third century. theology of Imamiyeh passed from a phase of ascend in Kufa toward a phase of descend before Imamiyeh school of theology in Bagdad. The historical investigations reveal that theological approach of Hesham ibn e- Hakam, theological and hadith-based approach of Hesham Ibn e- Salem, hadith-based approach of scholars of hadith such as Ali Ibn e- Ja’far and Abu Hashem Ja’fari and the approaches accused of extremism with the centrality of characters such as Mohammad Ibn e- Hassan Ibn e- Sanan were considered as four effective approaches with high social influence in charge of propagation of instructions of Prophet’s Household in this era.
خلاصه ماشینی:
بررسیهای تاریخی نشان دهنـده آن اسـت کـه جریـان کلامی هشام بن حکم ، جریان کلامی حدیثی هشام بن سـالم و جریـان حـدیثی محــدثانی، ماننــد علــی بــن جعفــر و ابوهاشــم جعفــری و جریــان مــتهم بــه غلو با محوریت شخصیت هایی مانند محمد بن حسن بـن سـنان ، چهـار جریـان اثرگــذار بــا نفــوذ اجتمــاعی بــالا بودنــد کــه در ایــن دوره بــه نشــر معــارف اهل بیت میپرداختند .
̂U: اسعدی، علیرضا، هشام بن حکم ؛ فان اس ، ک-لام و جامع-ه ، ج ۱، ص ۵۱۴-۵۶۰؛ سامی نشار، نشأة الفکر الفلسفی فی الاسلام ، ج ۲، ص ۸۸۳-۸۹۳، او هم چنین بحث مفصـلی دربـاره عقاید کلامی هشام مطرح کرده اسـت : هم-ان ، ص ۸۴۹-۸۸۱؛ مدرسـی، می-راث مکت-وب ش-یعه ، ص ۳۲۱-۳۳۱؛ سبحانی، نگارش حسین نعیم آبادی، مدرسه کلامی کوف-ه در دوره نظ ری-ه پ-ردازی، بخـش هشـام بـن حکـم ؛ اقـوام کرباسی، «مدرسه کلامی کوفه »، نقد و نظ ر، ش ۶۵، ص ۵۱.
محمد بن عیسی بن عبید، نماینده مکتب کلامی هشام بن حکم و شاگرد یـونس بن عبدالرحمن بررسی محمد بن عیسی بن عبید یقطینی ٤(زنده در ٢٥٤ق ) از این جهت دارای اهمیت است که او نماینده نسلی از متکلمان کوفی محسوب میشود که نفس های باقیمانده خود را شمارش میکردند.
یونس بن عبدالرحمن در بغداد است ، اما گرایش اعضای جریان مخالف هشام بن حکم به روایت های او، در این باره تردید ایجاد میکند.