چکیده:
مسئله جمعآوری قرآن و نقش تعیینکننده زید بن ثابت (د. 45ق) موضوعی مهم و بحث برانگیز در تاریخ قرآن کریم است. مطالب موجود در منابع مربوط به علوم قرآنی، بازتاب دهنده نگاهی خوشبینانه به زید است. این مقاله با روش وصفی تحلیلی به بازبینی این نگاه و دیدگاه مستشرقانی مانند شوالی، جان برتون و بلاشر درباره نقش زید بن حارثه میپردازد. مقاله با فرض جمع قرآن، پس از پیامبر (ص) و با پرسش درباره چرایی گمارده شدن زید به این مسئولیت، به واکاوی روایتها و گزارشها میپردازد. این بررسی، فضیلتسازیهای بحث برانگیز و بزرگنماییهای بسیار درباره زید و تقویت فرضیه ادای دین از سوی خلفا را به دلیل نقش زید در سقیفه نشان میدهد
The issue of collecting Holy Quran and the determinative role of Zeid Ibn e- Sabet (45 After Hijrah) is considered as a controversial issue in Holy Quran. The materials present in the sources related to qur’anic sciences is the reflection of an optimistic view toward Zeid. Through the analytical- descriptive method of research, this study investigates the reports and narrations according to this viewpoint as well as that of orientalists such as Shovali, John Berton, and Belasher about Zeid Ibn e- Haretheh, assuming the collection of Holy Quran after the Holy Prophet Mohammad (PBUH) and questioning the reason of assigning this responsibility to Zeid. This research reveals the controversial virtues and too much exaggerations about Zeid and strengthening the hypothesis of performing debt and obligation on behalf of caliphs is due to the role of Zeid in Saqifeh.
خلاصه ماشینی:
از خلیفه سوم روایت شده است که در سخنرانی خود در این باره گفت : در مورد قرآن به ابی بن کعب و در واجبات و فرایض به زید بن ثابـت و در فقه به معاذ بن جبل و در مال به من مراجعه کنید؛ زیـرا خداونـد مـرا خزانـه دار 3 قرار داده است .
دوم این که این نقل با دیگر نقل های معتبر تاریخی که نشان میدهند، عمر در مسائلی که از آنها آگاهی نداشت ، زید را در فتوا و قضاوت بر خود مقدم میداشـت ، تعـارض دارد؛ زیرا در این جا، عمر به عنوان مرجع معرفی شده است ، اما در نقلی دیگـر آمـده اسـت کـه 1 هرکس میخواهد در مسائل میراث سؤال کند به نزد زید بن ثابت برود.
درکتاب الاتقان در این باره آمده است : ده تن از اصحاب به تفسیر قرآن شهرت داشتند: چهار خلیفه اول ، ابن مسعود، ابن عباس ، ابی بن کعب ، زید بن ثابت ، ابوموسی اشعری و عبدالّلـه بـن زبیـر (د.
١هم چنین در اخبار و روایات متعددی در این باره آمده است : چون ابن عباس ، به نزد زید بن ثابت رفت ، به رکابش افتاد.
دلایـل موافقان این دیدگاه را میتوان به صورت زیر بیان کرد: روایت منقول از زید بن ثابت که گفته است : اّن النبی قبض و لم یکن القرآن قدُ جمع بشیء؛ پیامبر از دنیـا رفـت در حالی که قرآن را جمع نکرد.
بلاشر درباره جمع قرآن در دوران ابوبکر میگوید: در این جا مسئله تاریخ گردآوری قرآن به وسیله زید بن ثابت روشن نیسـت .