چکیده:
پدیده استعمار از پدیدههایی است که همواره کشورها و ملتهای مشرق زمین با آن مواجه بودهاند؛ لذا انسانهای آگاه و توانمند بهویژه هنرمندان و ادیبان، با سلاح شعر به مبارزه با استعمار و استعمارگران میپرداختند. با توجه به اینکه شگردهای استعمار، گوناگون و مختلف است؛ لذا شگردهای مبارزه با آن نیز بایستی گوناگون و مناسب باشد. در این مقاله بر اساس مکتب ادبی اروپای شرقی و به روش کتابخانهای، به بررسی تطبیقی دیدگاههای ملک الشعراء بهار و سیّد اشرف الدّین حسینی در باب پدیده استعمارستیزی در اشعار آنها پرداخته میشود. پژوهشهای صورتگرفته در این مقاله نشان میدهد که هر دو شاعر، به شکلهای گوناگون به معرفی پدیده استعمار پرداختهاند و برای مبارزه با آن، شگردهای مشابهی نیز داشته و راهکارهایی نیز ارائه نمودهاند که مهمترین آنها عبارت است از آگاهکردن مردم و غفلتزدایی، دعوت به اتّحاد و مقابله با استعمار، تحقیر استعمار با زبان طنز، نکوهش و محکوم نمودن استعمارگران، برانگیختن مردم و بازگشت به هویت فرهنگ اسلامی.
خلاصه ماشینی:
ميتوان گفت که سيد اشرف الدين حسيني و ملک الشعراء بهار براي تبيـين مضـامين و آموزه هاي اجتماعي و سياسي خود، از ادبيات و هنر به عنوان يک منبع و آبشخور اصـيل و ارزشمند غافل نمانده اند؛ با توجه به شباهت هايي که ميان انديشه سـيد اشـرف الـدين حسيني و ملک الشعراء بهار در رويارويي بـا پديـده اسـتعمار وجـود دارد، ايـن مقالـه از رهگذر اين نظريه تلاش ميکند تا بر پايه مکتـب ادبيـات تطبيقـي اروپـاي شـرقي و بـا استفاده از روش توصيفي- تحليلي و با تکيه بر فرضيه شباهت بين انديشـه دو شـاعر در مبارزه با استعمار، پاسخ مناسب اين پرسش ها را بيابد که : ١- شرايط مشترک و همانند اجتمـاعي و سياسـي عصـر ملـک الشـعراء بهـار و سـيد اشرف الدين حسيني چه بوده و چگونه اين شرايط ، منجر به شکل گيري انديشه پـرداختن به رويارويي با پديده استعمار شده است ؟ ٢- مهم ترين شـگردهاي بکـار گرفتـه شـده در آثـار ايـن دو شاعرعصـر مشـروطه در خصوص پديده استعمارستيزي شامل چه مواردي ميباشد؟ ٣- راهکارهاي ارائه شده از سوي دو شاعر براي روبه رو شدن با پديده استعمار چيست ؟ اين راهکارها چه شباهت ها و تفاوت هايي با يکديگر دارند؟ پيشينه تحقيق از آنجا که سيد اشرف الدين حسيني و ملک الشعراء بهار از بزرگ تـرين شـاعران ادب پارسي در عصر مشروطه ميباشـند و بـا نفـوذ در سياسـت و جامعـه ، نقشـي اساسـي در بيداري اذهان مردم زمان خويش داشته اند، تا کنون پژوهش هاي گوناگوني پيرامـون ايـن شاعران بزرگ عرصه زبان و ادب فارسي در عصر مشروطه اعـم از مقالـه ، کتـاب و رسـاله نگاشته شده است .