چکیده:
در حجیت سیره عقلایی موجود در زمان معصوم ع و مورد تأیید وی اختلافی نیست. لکن در حجیت سیره عقلایی موجود در زمان معصوم ع و ردع نشده از سوی وی نیز تردیدی نیست؛ هر چند گروه اندکی صرف عدم ردع را کافی ندانسته و لزوم تأیید را شرط حجیت دانسته اند، ولی درباره سیره عقلایی که در زمان معصوم ع وجود نداشته و پس از وی شکل گرفته، پرسشی درباره حجیت و دلیل بر آن مطرح است. محلّ بحث در نوشتار حاضر مسئله اخیر است. به نظر نگارنده، قاعده اولی در سیره های عام عقلایی جدید در قلمرو غیر عبادات (احکام امضایی) حجیت است و عدم حجیت به دلیل معتبر نیاز دارد. در این مقاله ادله متعددی به سود این دیدگاه فراهم آمده که به نظر نگارنده، بسیاری از آنها اطمینان بخش است، از اینرو، اشکالاتی که درباره آنها مطرح بوده، به شیوه علمی پاسخ داده شده است. البته درباره برخی ادله مطرح شده، مناقشاتی به نظر م یرسد که آنها را هم بیان کرده و آن ادله را غیرقابل اعتماد برشمردیم.
Abstract There is no controversy in the authority of intellectual conduct in the periods of the infallible imams as confirmed by them. However, there is no doubt in authority of intellectual conduct in the periods of the infallible imams as not rejected by them as well. Although, there are a number of scholars who believe that non-rejection does not suffice and the necessity of confirmation by the imams is the condition of authority, there is a question on the authority and the reason behind it regarding the intellectual conduct unavailable in the period of the imams which has been formed after them. This paper is to discuss the proposed latter issue. According to the author, the former rule is an authority in general intellectual conducts in the area of non-servitude (signatory) rules, while non-authority entails a valid reason. Various reasons have been proposed in this paper in favor of this viewpoint which are valid and trustworthy according to the author. Thus, the problems raised about them are resolved scientifically. However, there are some criticisms leveled against some proposed indications that the author has sated them and believes them to be invalid and inauthentic.
خلاصه ماشینی:
غالب دانشـــوران علم اصول و فقه ، شرط اع تبار سیره عقلایی را تأیید معصوم )ع راقی، ١٤٢٣ق ، ١١٠/٢( یا عدم ردع و ابطال از ناحیه ایشان دانسته اند؛ از این رو، گفته اند باید ســـیره در زمان معصوم وجود داشته باشـــد و معصوم نسبت به آن ردع ی نکرده باشد )حلی، ١٤٣٢، ٣٦١/٦(؛ از این رو، تنها سیره هایی را حجت دانسته اند که در زمان حضور معصوم وجود داشته است )سیره های معاصر(؛ ولی غالب آنان دلیل معتبری برای حجیت سیره هایی که پس از زمان حضور معصوم شکل گرفته است )سیره های جدید و مستحدث ( ارائه نکرده اند.
مراد از قاع ده اولی ِ حجیت سیره عقلا این نیست که سیره عقلا منبعی مستقل در عرض کتاب و سنت ِ اســـت و موضوع یت دارد، بلکه میگوییم از ادلـــه ای که در آینده فراهم میکنیم ، میفهمیم که اگر دلیل معتبری برنفی اع تبار سیره ای نبود شارع حجتی ضّد ما برای عمل کردن به آن ســـیره ندارد؛ لذا ما معذوریم .
در پاسخ گفته میشود: ً اولا: اگر معامله ای عقلایی بود، فســـاد آن به دلیل معتبر نیاز دارد؛ همان طور که بســـیاری از فقیهان گفته اند )امام خمینی، ١٣٧٩، ١٣٣/٢؛ اصفهانی، ١٤١٨، ٢٦٦/١؛ اسماع یل پور شـــهرضایی، ١٣٩٥ق ، ٣٠٦/٤؛ ضیائیفر، ١٣٩٣، ٢٧٦(؛ چرا که شارع در معاملات بنیان گذار نیست ، بلکه اصلاح گر و رادع است و ردع و نفی اع تبار چیزی که در میان عقلا رایج است ، به دلیل معتبر نیازمند است .