چکیده:
مدّتزمان حکومت آخرالزّمانی مسیح، در آثاری چون غزلهای سلیمان، مکاشفات اخنوخ، مکاشفات باروک و کتاب چهـارم عزرا بازآمده است. در این آثـار، مسیح انسانی میرا است کـه چهارصد سال فرمانروایی میکنـد و چنین مینماید که پژوهندگان با استناد به سفر پیدایش در کتاب مقدّس، این واقعه را توضیح دادهاند. این تصویـر از فرمان-روایی رستاخیزی مسیح، به مانویّت نیز راه مییابد؛ به گونهای که در کتاب شاپورگان مانی و در اثر یکی از شاگردان مانی با عنوان اندرزی دربارۀ جنگ بزرگ، این تصویر رستاخیزی مسیح را میبینیم. گزارش دیگر از رستاخـیز مانـوی مسیح، در قطعـههای پـارتی M 35/ R/1/-/V/3 و M 907/ R/ دیـده میشـود کـه عنوان Ārdhang wifrās دارد و هنینگ آن را موعظه/گفتوگو/گزارش اردهنگ ترجمه کرده است. نتیجۀ پژوهش پیش رو نشان میدهد که از یکسو، متن M 35 برافزودهای بر متنM 907 است و از سوی دیگر، Ārdhang wifrās قرینهای در متن شاپورگان مانی ندارد و با اثر قبطی اندرزی دربارۀ جنگ بزرگ مطابقت مییابد؛ به سخنی دیگر، متـن M 35 و M 907 اگر چه خود قطعههایی پارتی (متعلّق به مانویّت شرقی) است، به مانویّت غربی نزدیک است و آنچه در سفر پیدایش آمده است. البتّه در دو قطعۀ پارتی، تـاریخی درج شده است که در متن قبطی جنگ بـزرگ آن را نمیبینیم. در بخش پایانی مقاله، دربارۀ خاستگاه فرهنگی این تاریخ نیز سخن گفته شده است.
خلاصه ماشینی:
نتیجۀ پژوهشِ پیشِ رو نشان میدهد که از یکسو، متنِ M 35 برافزودهای بر متنِM 907 است و از سویِ دیگر، Ārdhang wifrās قرینهای در متنِ شاپورگانِ مانی ندارد و با اثرِ قبطیِ اندرزی دربارۀ جنگِ بزرگ مطابقت مییابد؛ به سخنی دیگر، متـنِ M 35 و M 907 اگر چه خودْ قطعههایی پارتی (متعلّق به مانویّتِ شرقی) است، به مانویّتِ غربی نزدیک است و آنچه در سِفْرِ پیدایش آمده است.
پس از آن باید مدّتی رها شود و پادشاهانی را دیدم که بر تخت نشسته بودند و داوری میکردند و روحهایی را دیدم که سرشان را بُریده بودند و به مسیح و به واژۀ خداوند گواهی داده بودند و نه دیو را پرستش کرده بودند نه تصویرش را و نه حتّی نشانهای از او رویِ پیشانیْ یا دستشان بود و با مسیح، هزاران سال زندگی کردند و حُکم راندند؛ امّا باقیِ مُردگان دیگر زنده نشدند تا هنگامی که هزار سال پایان یافت.
[متنِ] M 35 در بر دارندۀ گزارشی کامل از فرمانرَواییِ آخرالزّمانِ عیسی مسیح است که با وقفهای کوتاه پس از آتشِ بزرگ آغاز میشود که میسوزانَد هر چه را رویِ زمین است و ساختمانها را ویران میسازد (حدودِ 1468 سال).
با این همه، متنِ در پیوند با فرمانرَواییِ مسیح در پایانِ جهان، هنوز انتشار نیافته است.
متنِ Ārdhang wifrās هیچ قرینهای در بخشهایِ موجودِ شاپورگان ندارد؛ امّا همسانیهایی نزدیک به اثرِ جنگِ بزرگ دارد که موعظهای به قبطی است.
متنِ پارتی سپس تاریخِ دیگری میافزاید که در متنِ قبطی نیست: پس از فرمانرَواییِ مسیح، جهانْ صد سال تهی خواهد مانْد (/R/15-17/).