چکیده:
زیورآلات فلزی سنتی و بومی بانوان در سیستان و بلوچستان از آثار زینتی مهم بوده که تا چند دهه پیش استفاده میشده است. این آثار که در طرحها و مدلهای گوناگون ساخته میشده از شاخصترین دستساختههای هنری جنوبشرق است که امروزه رو به فراموشی رفته و به مطالعه و تحقیق در این زمینه نیاز دارد. به همین منظور، در این مقاله سعی شده است با مطالعة زیورآلات سنتی بانوان بلوچ به بررسی روشهای ساخت، ساختار و چیستی مواد مورد استفادة آنها پرداخته شود. ازاینرو، در مطالعة حاضر 9 نمونه از زیورآلات مرسوم زنان بلوچی مورد آزمایش و بررسی قرار گرفتهاند و روی آنها آزمایشهایی همچون متالوگرافی (OM)، رادیوگرافی، سیتیاسکن (CT-Scan)، آنالیز پراش پرتوی ایکس (XRD) و آنالیز فلورسانس اشعة ایکس (XRF) انجام گرفته است. بررسیها و آزمایشهای ساختارشناسی زیورآلات فلزی نشان داد پایة فلزی اصلی آثار تماماً از آلیاژ نقرهـ مس است و با ساختار یوتکتیک و با روشهای ریختهگری ساخته شدهاند. بهطوریکه آزمایشهای عنصری و ترکیبی دو عنصر نقره و مس را به ترتیب با بیشترین میزان در ترکیب نوع آلیاژ شناسایی کرده است. همچنین، نوع اتصالات، لحیمکاری و مغز فلزی زیورآلات توسط بررسیهای رادیوگرافی و سیتیاسکن بررسی شده است.
Women's traditional and indigenous metal jewelry in Sistan and Baluchistan Province has been one of the most important decorative works used until a few decades ago. These works have been made in various designs and models. They are of the most prominent artistic technologies in Southeast Iran, which are being forgotten today and there is a need for extensive research in this field. For this reason, in the present study, it is attempted to study Baluchi women’ traditional jewelry to investigate the methods, structures and materials used to make them. To this end, in the present study, 9 samples of conventional jewelries of Baluchi women are examined using metallurgical experiments optical microscopy (OM), radiography, computerized tomography scan (CT-Scan), X-ray diffraction (XRD) analysis, and X-ray fluorescence (XRF) analysis. Structural analysis of metal jewelry shows that the base metal of the jewelries is entirely made of silver-copper alloy with a eutectic structure by using casting methods. Moreover, the elemental and compound analysis identifies the two elements of silver and copper with the highest amount in the compound of the alloy, respectively. Also, the type of connections, the type of soldering and the type of metal core of the jewelries are examined using radiography and computerized tomography scan (CT-Scan).
خلاصه ماشینی:
به همین منظور، در این مقاله سعی شده است با مطالعۀ زیورآلات سنتی بانوان بلوچ به بررسی روش های سـاخت ، سـاختار و چیسـتی مواد مورد استفادٔە آن ها پرداخته شود.
پرسش و فرضیات پژوهش در این پژوهش سعی شده است با استفاده از بهترین و مفیدترین روش ها به دو پرسش مهـم در زمینۀ تولید زیورآلات سنتی بومی بلوچستان پاسخ داده شود.
اما نقوش استفاده شده در زیورآلات نقره ای زنان در بلوچستان را مـیتـوان در دیگـر آثار و هنرهای دستی و سنتی بانوان این منطقه مشاهده کرد.
برخی از نقش های استفاده شده روی زیورآلات نقره ای بلوچستان [١٥، ص ١٠٥ـ١٠٨] (رجوع شود به تصویر صفحه) تصویر ٤.
(رجوع شود به تصویر صفحه) نتایج و تحلیل مطالعات آزمایشگاهی آنالیز متالوگرافی متالوگرافی عبارت اس از به کارگیر شیوهها می روس وپی بنرا بررسنی و مطالعنة مقناوع صیقلی فلزها، بهدس آوردن اولعاتی در زمینة فرایند تولید ریزساختار، میزان خنوردگی، روش ساخ ، مطالعة رفتار حرارتین م انی ی فلزها و آلیاژها فلز که برا اولنینبنار در دهنة اول قرن بی رو مواد باستانی صورت پذیرف .
(رجوع شود به تصویر صفحه) نتیجهگیری شناخ درس و صحیح شیوه ها و روشها ساخ سنتی و باستانی آثار تاری ی و فرهنگنی و همچنین صنایع دستی بانوان که دیگر فرامنوش شندهانند از اهمین وینژها برخنوردار اسن ؛ بهوور که با پژوهش و مطالعه در این زمینه هنا منیتنوان از فراموشنی و ننابود کامن آنهنا تلوگیر کرد.