چکیده:
امروزه موضوع محیط زیست از یک درس تخصصی در حوزه علوم تجربی، (زیست شناسی، بهداشت و محیط زیست، زمین شناسی و...) خارج شده و با یک رویکرد میان رشته ای به کتب درسی مطالعات اجتماعی -که مهمترین کتب در عرصه اجتماعی شدن کودکان و نوجوانان هستند- نیز وارد شده است. ایده پژوهش حاضر نیز این است که از آنجا که مسائل زیست محیطی به طور مستقیم و غیرمستقیم بر زندگی اجتماعی انسانها اثر می گذارند، لذا میتوانند به عنوان مسئله ای اجتماعی و سوژه مناسبی برای کتب درسی مطالعات اجتماعی تلقی گردند. از طرف دیگر باید گفت که رفتار و هنجارهای معطوف به ارزش های زیست محیطی مفهوم مرکزی و غالب در دانش مطالعات اجتماعی می باشد. در واقع مطالعات اجتماعی با تأکید بر ارزشهای زیست محیطی و تقویت هنجارهای خاص این حوزه، به دنبال افزایش آگاهیها، تغییر نگرشها، ایجاد رفتارهای هنجارمند و... می باشد. این مقاله با روش تحلیل محتوا به دنبال بررسی جایگاه ارزشها و هنجارهای زیست محیطی در کتب درسی مطالعات اجتماعی مقطع ابتدایی و مقطع متوسطه اول است.یافته های پژوهش نشان می دهد که در کتب چهارگانه مطالعات اجتماعی مقطع ابتدایی با استفاده از مفاهیم و اصطلاحاتی نظیر زباله، بازیافت، آلودگی و مصرف بد آب، محیط زیست، زیستگاه و... ارزشها و هنجارهای زیست محیطی به کودکان آموزش داده میشود. همچنین در سه کتاب مطالعات اجتماعی در مقطع متوسطه اول، شاهد گستردگی و تنوع مفاهیم و اصطلاحات مرتبط با موضوع هستیم وارزشها و هنجارهای زیست محیطی با کمک مفاهیمی مانند حق، مسئولیت، مصرف گرایی، زیستگاه، تخریب زیستگاه، منطقه حفاظت شده، طبیعت گردی، سازمان حفاظت محیط زیست، محیط بان، گردشگری، پارک های ملی، نهادهای بین المللی زیست محیطی، ارزشها و هنجارهایی مانند اهمیت محیط زیست، تخریب محیط زیست، بهره وری، بهره وری سبز و....روایت و آموزش داده می شود.
Today, the subject of the environment is out of a specialized course in the field of empirical sciences (biology and health and the environment, geology, etc.) and with an interdisciplinary approach to social studies textbooks - important Most books are about socializing children and adolescents - also included. The central idea of this study is that as environmental issues directly and indirectly affect the social life of humans, they can be regarded as a social issue and a suitable subject for textbooks for social studies. On the other hand, the behavior and norms of environmental values are the central and dominant sense in these social studies. Indeed, social studies, with emphasis on environmental values and strengthening specific norms of this field, seek to raise awareness, change attitudes, develop attitudes, and … In short, we are in this paper with a qualitative content analysis research methodology to examine the position of environmental values and norms in the textbooks of primary and First high school social studies. also in this thesis, we study the late arrival of social sciences and social studies on environmental issues and then scientific competence of this field and the necessity of paying attention to environmental issues. the findings of this study show that the four primary social studies are taught by using concepts such as waste, recycling, pollution and bad water consumption, environment, habitat, and … environmental values and norms. Also, in the three books of social studies of high school, we see the breadth and variety of concepts and terms related to the subject and environmental values and norms with the help of concepts such as right, responsibility, consumerism, habitat, habitat destruction, protected area, nature. Roundabout, Environmental Protection Agency, Environment, Tourism, National Parks, International Environmental Institutions, Red List, Values and Beliefs and Norms, Environmental Value, Consumerism, Environmental Destruction Biology, productivity, green productivity, etc. are narrated and taught.
خلاصه ماشینی:
دانشگاه فرهنگيان فصلنامۀ علمي تخصصي پژوهش در آموزش مطالعات اجتماعي دورة اول ، شماره سوم ، بهار ١٣٩٩ آموزه هاي زيست محيطي در کتب مطالعات اجتماعي؛ از بيتوجهي تا صلحيت و ضرورت 1 ارسال : ١٣٩٨/١٢/٢٧ جمشيد ميرزايي 2 پذيرش : ١٣٩٩/٣/٢٩ فاطمه خزايي چکيده امروزه موضوع محيط زيست از يک درس تخصصي در حوزه علوم تجربي، (زيسـت شناسـي، بهداشت و محيط زيست ، زمين شناسي و...
(and Enser,2016 با توجه به مواردي که مطر٢ شد، مسئله اساسي اين پژوهش اين است که مفـاهيم و مسائل ، ارزش ها، نگرش ها و هنجارهاي زيست محيطي در کتاب هاي مطالعـات اجتمـاعي مدارس ايران چه جايگاهي دارند% با به عبارت ديگر مفاهيم زيست محيطي چگونه و چـه مقدار در کتب درسي مطالعات اجتماعي، بازنمايي شده است % در اهميت و ضرورت پژوهش حاضر و پژوهش هايي از دست بايد گفت کـه در زمينـه توجه کتب درسي مدارس به مقولات و مفاهيم محيط زيسـتي، پـژوهش هـاي متعـددي (اعم از تحليل محتواي کمي و کيفي) انجام شده است .
منبع : (مشونيس ،١٣٩٨ )و (٦٦٩-٢٠١٥٦٦٦,Barcan ) برخي از مهمترين پژوهش هايي کـه در در حـوزه محـيط زيسـت و مطالعـات اجتمـاعي تاکنون انجام شـده بـه طـور خلاصـه عبارتنـد از: پژوهشـي بـا عنـوان جايگـاه اخـلاق زيست محيطي در برنامه درسي دوره ابتدايي ايران توسـط پـروين احمـدي و همکـاران (١٣٩١) انجام شده است .
1 -Dickman and Doerfer 2 -Jeronen 3 -Contel جامعه آماري اين پژوهش همه کتاب هاي مطالعات اجتماعي مقاطع ابتـدايي و متوسـطه اول در سال تحصيلي ٩٩-١٣٩٨ بوده است .