چکیده:
اخبار نامه تالیف میرزا احمد میرزا خداویردی، اثری است بی نظیر به زبان فارسی که حاوی رویدادهایی است که در یک دوره یک صد ساله از دوره نادر شاه افشار تا پایان سلطنت فتحعلی شاه قاجار در سرزمین تالشان اتفاق افتاده است. در اینجا همچنین به کاستیهای نسخه ترکی آن، ترجمه موسی اصغرلی، در سال 1955 پرداخت شده است.
خلاصه ماشینی:
"بخش دوم کتاب در دورهء آقا محمد خان قاجار با فرار مرتضی قلی خان،برادر آقا محمد خان-که مؤلف اخبار نامه آن را رضا قلی خان برادر فتحعلی شاه مینویسد-به سرزمین تالش و حاکمیت میر مصطفی خان آغاز میشود که مؤلف این حوادث را با تفصیل بیشتری از پدرش روایت میکند.
بخش پایانی کتاب-که شرح حال نویسنده و پدرش در دوران پس از جدایی از میر حسن خان است-گرچه از اهمیت تاریخی کمتری نسبت به سه بخش نخست دربارهء تالشان برخوردار است،ولی مطالب دست اولی را از چگونگی تسلط روسها بر منطقه و نابودی خاندان میر مصطفی خان،تبعید به سیبری،1بخشش زمینهای تالشان به فرماندهی نظامی روس مستقر در منطقه،غارت اموال سرزمین تالش توسط روسها،2نیرنگ برادران میرحسن خان برای تسلیم وی به فرماندهء روس لنکران،3محدودیتهای ایجاد شده برای سفر تالشان، مهاجرت اقلیتهای غیر تالشی از آذربایجانی،ارمنی و روسی در سرزمین تالش4و سر آخر اطلاعاتی در مورد بالاخان،حاکم کرگانرود و علی قلی خان،حاکم تالش دولاب5به خوانندگان ارائه میدهد6 مؤلف تنها منبعی که دربارهء مؤلف و پدرش اطلاعاتی به ما میدهد خود کتاب اخبار نامه است.
با رسیدن به قسمت پایانی کتاب-که نویسندهء کتاب به همراه پدرش در ایران بود- اطلاعات مترجم در خصوص اسامی اماکن و اشخاص در ایران ته میکشد،در نتیجه برای جبران کاستی،تا آنجا که ممکن است در مورد هر چیزی،حتی به غلط،به توضیح و تفسیر میپردازد، برای نمونه هنگامی که میرزا احمد از صفر علی خان خلج بهعنوان حاکم تالش جنوبی یاد میکند،مترجم در توضیح شمارهء 542،سی و یک خط کتاب را سیاه میکند تا دربارهء اینکه«خلج که یک طایفهای از ترکان اغوز هست»توضیح دهد."