چکیده:
در فقه و حقوق آثاری بر نسب مترتب است همچون ارث، نفقه، حضانت، محرمیت، حرمت ازدواج با ابوین و برخی اقرباء، ولایت و... در این که نسب مشروع این آثار را دارد و این که نسب نامشروع ارث را به دنبال ندارد، هیچ اختلافی نیست اما آیا بقیه آثار، آثار خاص نسب مشروعاند و یا اینکه این آثار، آثار نسباند اعم از اینکه مشروع باشد یا نامشروع، اختلاف عقیده است. این نوشتار با تاکید بر این مطلب که هیچ یک از ادلهای که درباره عدم توارث بین ولدالزنا و زانی و زانیه وارد شده، از طفل نامشروع نفی نسب نمیکند و در نتیجه به جز در پارهای موارد، نسب نامشروع همه آثار نسب مشروع را داراست، به بررسی فقهی وحقوقی این موضوع پرداخته است.
خلاصه ماشینی:
از آن جايي که نسب تنها در ارث مطرح نيست و در ابواب مختلف فقهي منشاء آثار و احکام مختلف است اين سؤال مطرح ميشود که نسب نامشروع در ساير ابواب فقهي چه حکمي دارد آيا همانند ارث منشأ آثار نيست؟ مثلاً در بحث قصاص ميدانيم که اگرقاتل پدر مقتول باشد، قصاص نميشود، حال در صورتي که زاني، ولد الزناي خود را به قتل برساند، آيا ميتوان با تمسک به اين قاعده قائل به قصاص شد؟ يا در جمع بين دو خواهر در نکاح، اگر يکي متولد از نکاح صحيح و ديگري متولد از زنا باشد آيا جمع بني دو خواهر امکان دارد؟ سؤال ديگری مطرح است که آيا نفقه، حضانت, ولايت قهري و...
بنابراين نسب مشروع نسبي است که ميان پدر و مادر و فرزند به نکاح صحيح صورت گرفته باشد و رابطة جنسي ميان والدين آزاد نباشد علاوه بر آن اين رابطه در زمان زوجيت صورت گرفته باشد نه قبل از آن، برخي از فقها به اين امر اشاره کردهاند که اگر مردي با زني زنا کرد و آن زن باردار شد فرزند ملحق به آنان نميشود اگرچه با آن زن ازدواج کند.
ولي در غير اين مورد، اطلاق ادله و صدق پسر و برادر و مانند آن در لغت و عرف مرجع هستند و اقتضا ميکنند که احکام نسب در مورد زنازاده جاري گردد» مرحوم سيد ميرزا حسن موسوي بجنوردي مينويسد: «اين که روايت محمد بن حسن قمي از امام باقر تصريح دارد که فرزند زاني «لغيه» است، به حسب ظاهر روايت تنها از جهت ارث لغيه و محروم است نه به طور مطلق، حتي از جهت ازدواج حرام.